You need to enable JavaScript to run this app.

Skip to main content

Posting Freak
Türkçe Ekler
Ekler

1-Eklerin tek başına anlamı yoktur. Kelimelerin görevli parçalarıdır. Meselâ babam odunluk tatlı kelimelerindeki –m-luk -lı eklerinin tek başına anlamı yoktur.

2- Ekler tek başlarına kullanılamazlar ancak köke eklenerek kullanılış sahasına çıkarlar.



3- Kökler kelimede kendisine uyulan ekler ise köke uyan unsurlardır. Bu sebeple eklerin büyük bir kısmı çok şekillidir. Çok şekillilik bakımından ekler dilimizde ya bir şekilli ya iki şekilli ya dört şekilli ya da sekiz şekillidir:



Bir şekilli: -m (masa-m)



İki şekilli: -an -en (koşan gelen)



Dört şekilli: -ıp -ip -up -üp (alıp verip koşup görüp)



Sekiz şekilli: -dı -di -du-dü-ti-tı-tu-tü (yazdı geldi durdu gördü attı gitti sustu düştü)



4- Ekler fazla uzun olmazlar. Tek ses halinde olabildiği gibi iki heceli de olabilirler. Üç heceli eklerimiz azdır: sarı-mtırak gibi.



5- Türkçede ekler ya eskiden beri ek olarak vardır ya da iki ek veya kelimenin ekleşmesinden meydana gelmişlerdir. Meselâ gelmeli kelimesindeki –meli eki –me ve –li eklerinin birleşmesinden meydana gelmiştir.



6- Dilde iki türlü ek vardır:



A. Yapım ekleri: Kökün veya kelimenin anlamında değişiklik yapan eklerdir. Bunlar eklendikleri kökten yeni bir kelime meydana getirirler. Meselâ Türk kelimesinden –çe ekiyle Türkçe kelimesi yapılmıştır. Türk bir milletin adı Türkçe o milletin dilinin adıdır. Dört çeşit yapım eki vardır:



1. İsimden isim yapma ekleri: İsim kök veya gövdelerinden yeni isimler yapan eklerdir: yıl-lık köy-lü balık-çı kuzu-cuk ev-cil vb.



2. İsimden fiil yapma ekleri: Isim kök veya gövdelerinden fiil türeten eklerdir: gece-le-mek duru-l-mak tür-e-mek boz-ar-mak vb.



3. Fiilden isim yapma ekleri: Fiil kök veya gövdelerinden isim türeten eklerdir: aç-mak gel-me düş-üş geç-im düş-kün sırıt-kan vb.



4. Fiilden fiil yapma ekleri: Fiil kök veya gövdelerinden fiil yapan eklerdir: al-ın-mak gül-üş-mek yat-ır-mak vb.



B. Çekim ekleri: Kökün veya kelimenin anlamında değişiklik yapmayıp kelimeleri kullanılış sahasına sokan eklerdir. Çekim ekleri anlama etki etmezler köke ve kelimeye yeni bir anlam katmazlar. Fakat bir ifade katarlar. Bu ifade öteki kelimelerle münasebet ifadesidir. “Ev-den geldim.” Cümlesindeki –den eki münasebet ifadesidir ve evin anlamını değiştirmemektedir.







İSİM ÇEKİM EKLERİ







1. Çoğul eki: İsimlerin çokluk şekillerini ifade eder: -lar -ler: kitap-lar çocuk-lar araba-lar ev-ler gece-ler sergi-ler vb....



2. Iyelik ekleri: “İye” Türkçede “sahip” anlamına gelir. İyelik ekleri ismin karşıladığı nesnenin bir kişiye veya nesneye ait olduğunu gösteren çekim ekidir. Bunlar nesneyi nesneye yani ismi isme bağlayan eklerdir. İyelik ekleri altı şahsa göre çekimlenebilmektedir: yani getirildikleri isimlerin ben sen o biz siz onlar şeklindeki sahipliklerini ifade ederler.



Baba-m defteri-m



Baba-n defter-in



Baba-sı defter-i



Baba-mız defter-imiz



Baba-nız defter-iniz



Baba-ları defter-leri







3. Hal ekleri: Bu ekler ismi bazen isme bazen fiile bazen de edata bağlar:



Okul-a gitti. Evden gelmiş. (fiile bağlamış)



Kitab-ın kapağı bahçe-nin yolu (isme bağlamış)



Orman-a karşı sen-in kadar (edata bağlamış)



Türkçedeki isim hal ekleri şunlardır:







a. Yalın hal: İsmin başka bir kelimeye bağlı olmadığını gösteren haldir. Tekil çoğul ve iyelik şekli yalın haldir: okul baba-sı yollar.. okul teklik yalın hali yollar çoğul yalın hali babası iyelik yalın halidir. Demek ki yalın hal isimlerin hal eki getirilebilen şekilleridir.







b. İlgi hali: (-ın -in -un -ün -nın -nin -nun -nün)



Çocuğ-un defter-in



Evler-in anne-nin



Yol-un masa-nın



Yokuş-un akıl-ın



Onlar-ın uykusu-nun







c. Yükleme hali: (-ı -i -u -ü)



Kapı-yı taşlar-ı



Babam-ı göz-ü



Yol-u sözlerim-i







ç. Yönelme hali: (-a -e)



okul-a bakkal-a



dağlar-a biz-e







d. Bulunma hali: (-da -de -ta -te)



Ev-de çocuk-ta



Tepeler-de akıl-da







e. Ayrılma hali: (-dan -den -tan -ten)



Karşı-dan soy-dan



Biz-den türk-ten



Çiçek-ten bilenler-den







f. Beraberlik hali: (-la -le)



Gönül-le kalbimle



Araba-y-la ekmek-le







g. Eşitlik hali: (-ca -ce -ça -çe)



İnsan-ca on-ca



Ben-ce ardın-ca







h. Direktif hali: (-ra -re -arı -eri)



Son-ra iç-eri



Dış-arı il-eri







4. Soru eki: ( mı mi mu mü)



Okul mu çocuk mu



Öğrenciler mi rüya mı

Benden evvel ben oldum
Beni bende ben buldum
Sahralara indim durdum
Bana Ali dediler

Merdan idim dirildim
Her bedene verildim
Kırk Kapı dört makamda
Öldüm öldüm dirildim.

Mürşit Zöhre Ana..
Junior Member
Türkçe Ekler
Bunlar iyi olmuş ancak yeterli değil. Yapım eklerini de bilmemiz gerekiyor.

İçerik sağlayıcı paylaşım sitesi olarak hizmet veren Pir Zöhre Ana Forum sitemizde 5651 sayılı kanunun 8. maddesine ve T.C.K'nın 125. maddesine göre tüm üyelerimiz yaptıkları paylaşımlardan kendileri sorumludur. Sitemiz hakkında yapılacak tüm hukuksal şikayetleri İletişim bağlantısından bize ulaşıldıktan en geç 3 (üç) gün içerisinde ilgili kanunlar ve yönetmenlikler çerçevesinde tarafımızca incelenerek, gereken işlemler yapılacak ve site yöneticilerimiz tarafından bilgi verilecektir.