Sümela Manastırı: Altındere Köyü sınırları içinde sarp bir tepenin orta kesimindeki mağara etrafında kurulmuştur. İlk oluşumu 4.yüzyıla kadar indirilirse de, bugün ayakta olan kalıntılar en erken 13-14.yüzyıllara aittir. Vadiden görülen dıştaki balkonlu kısım ise Osmanlı Döneminde, 19.yüzyıl ortalarında özellikle iç mekanlarda Türk mimarisi esas alınarak yapılmıştır.
![[Resim: 135.jpg]](https://www.zohreanaforum.com/images/imported/2008/03/135.jpg)
Manastır topluluğunu; ana kaya kilisesi (mağara), iki sapel, ayazma, hizmet birimleri, keşiş ve öğrenci odaları ile misafirhane oluşturur. Ayrıca manastıra vadideki dereden su getiren kemerler dışta görülebilir. Kaya kilisesi ve ona bağlı sapelin iç ve dış duvarları İncil'den alınan konuların işlendiği fresklerle kaplıdır. Doğal konumu ve kültürel zenginliği ile dünyaca ünlü olan manastır, 1923 yılında boşaltılmıştır.
[FONT=Verdana, Arial, Helvetica, sans-serif]Daha sonra geçirdiği yangın, doğa koşulları ve çeşitli yağmalar sonucu kısa sürede harabe halini almıştır. 1972 yılında ören yeri olarak ziyarete açılan yapıda Kültür Bakanlığınca başlatılan geniş programlı restorasyon çalışması devam etmektedir.
Nefsi ÂPirÂin gölgesinden başka hiçbir şey öldüremez; o Ânefs öldürenÂin eteğini sımsıkı tut.
''HZ MEVLANA''
ÜSEYİN'in Aşkına Şahitsen, Bu Şahadet Kutlu Olsun... Sen ÜSEYİN'in Aşkı ile Her Dem Diri Kalanlardansın, Ve Sen
'' Aşkın Şehidi'sin!..''
Ben HZ. ÜSEYİN'DEN NASIL YAŞAMAYI VE NASIL ÖLMEYİ ÖĞRENDİM
ÇELEBİ