Geçiş Elementleri



01. Vanadyum (V)

01.01. Vanadyum (V) oksit

02. Krom (Cr)

02.01 Krom (III) iyon içeren bilesiklerinin reaksiyonlari

02.02. Cr (III)'ün Cr (VI)'ya yükseltgenmesi

02.03. Kromat (VI) -Dikromat (VI) Dengesi

02.04. Dikromat iyonunun indirgenmesi

03. Mangan (Mn)

3.1 Mn (III) Iyonunun Sulu Çözeltilerinin Reaksiyonlari

3.2. Potasyum Permanganat (VII) Kimyasi

04. Demir

04.01. Demir iyonunun sulu çözeltilerinin reaksiyonlari



01. Vanadyum (V)

Periyodik tablonun 5B grubu elementi olan vanadyum, redoks tepkimesinden dolayi bir çok proseste katalizör olarak kullanilmaktadir.

Vanadyumun +5, +2 oksidasyon basamagina sahiptir. Vanayumun +5 oksidasyon basamagi amonyum ****vanadat (NH4VO3) bilesiginde mevcuttur.

Vanadyum(V)'in çinko ve asit yardimi ile Vanadyum (II)'ye indirgenir. Bu reaksiyon iki basamakta gerçeklesir.

Amonyum ****vanadat sodyum hidroksitte çözüldükten sonra ortama çinko eklenerek ve derisik asit kullanarak ortam asidik hale getirilir. Bu sartlarda ortamdaki vanadyum iyonu, bu yün pamuk açiga çikan H iyonunun ortamda uzaklasmasina izin verirken ayni zamanda içeriye hava girisini engelliyecektir.







Yukaridaki tepkimenin redoks tepkimesi asagidaki gibidir.







Daha sonra vanadyum +4 ikinci bir basamakla vanadyum +2'ye indirgenir.









01.01. Vanadyum (V) oksit

Sülfürik asit eldesi prosesinde, sülfür dioksidin sülfür triokside dönüstürülmesi gerekmektedir. Bu ara basamakta sülfür dioksit oksijen ile vanadyum(V) oksit katalizörü esliginde reaksiyona girerek sülfür trioksit elde edilir.

Yukaridaki örnek geçis ****llerinin ve onlarin bilesiklerinin iyi bir katalizör oldugunu açiklayabilmek için çok iyi bir örnektir. Bu bilesiklerin reaksiyona giren maddelerin oksidasyon sayisini degistirme özelligine sahiptirler. Söyle ki sülfür dioksit vanadyum(V) oksit tarafindan sülfür triokside yükseltgenirken ayni zamanda kendiside vanadyum (IV) oksit formuna indirgenir.



Daha sonrada ortamdaki oksijen ile tekrar vanadyum(V) oksit formuna yükseltgenir. Bir katalizör reaksiyon süresince geçici olarak degisiklige ugruyabilir. Fakat reaksiyonun sonunda basladigi yapida olmak zorundadir.





02. Krom (Cr)

Geçis elementlerinden krom 6B grubu elementidir. Krom bilesiklerinde Cr(III) veya Cr(VI) halinde bulunur.

02.01 Krom (III) iyon içeren bilesiklerinin reaksiyonlari

Krom (III) iyonu en basit hali ile hekzaaaquakrom(III) bilesiginde bulunur [Cr(H2O)6]3+. Hekzaaaquakrom(III) kompleksinin su ile reaksiyonunda hekzaaaquakrom(III) asit oldugu için donör görevini üstlenip bir protonunu baz olarak davranan su molekülüne verir.



Hekzaaaquakrom(III) bilesiginin renk degistirmesini çesitli reaksiyonlarla açiklanabilir.

Bunlardan ilki bu kompleks çözeltinin ligand degistirmesi ile baslangiç renginde degisiklik gözlenir. Hekzaaaquakrom(III) bilesigindeki bir su molekülünün ortamdaki eksi yüklü sülfat (SO4) molekülü ile renk degistirmesi sonucunda renk degisimi gözlenir.







Fakat bu renk degisimi sadece ligand yer degistirmesi ile olusmamaktadir. Hekzaaaquakrom(III) bilesiginin hidronyum (OH-) iyonu ile reaksiyonu sonucunda çözeltinin renginde degisim olmaktadir. NaOH ile reaksiyona sokulan komplekste 3 su molekülü yapidan ayrilarak yerine 3 tane OH molekülü girer ve dikkat edilirse yüksüz bir bilesik elde edilir. Bu bilesik çöker. Ortama NaOH fazlasi eklendigi zaman olusan bu çökelek suda çok iyi çözündügü için tekrar çözülür ve OH iyonun fazlasi ile [Cr(OH)6]3- kompleksini olusturur.











Hekzaaaquakrom(III) bilesiginin diger bir renk degisimi reaksiyonu ise amonyak ile verdigi kompleks reaksiyonudur. Amonyak hem baz hem ligand gibi davranma özelligine sahiptir. Hekzaaaquakrom(III) bilesiginin amonyakla verdigi reaksiyon sonucunda nötr bir bilesik olusur ve bu olusan bilesik çökelek olarak elde edilir.



Daha sonra amonyak çözeltisinin fazlasi eklenerek bilesikteki su molekülleri amonyak ile yer degistirerek hekzaaminkromat(III) kompleksini olustururlar.







02.02. Cr(III)'ün Cr(VI)'ya yükseltgenmesi

Hekzaaaquakrom(III) çözeltisine NaOH çözeltisinin fazlasinin eklenmesi sonucunda olusan [Cr(OH)6]3- kompleksine hidrojen peroksit eklenerek çözelti isitilir. Böylelikle Krom (III) Krom (VI)'ya yükseltgenir.













02.03. Kromat (VI) -Dikromat (VI) Dengesi

Kromat(VI) (CrO42-) çözeltisine seyreltik sülfürik asit eklenmesi ile dikromat(VI) (Cr2O72- ) elde edilebilir. Bu reaksiyonun terside geçerlidir. Yani dikromat(VI) çözeltisine sodyum hidroksit eklenmesi ile Kromat(VI) elde edilebilir.









02.04. Dikromat iyonunun indirgenmesi

Dikromat(VI) iyonu (örnegin potasyum dikromat(VI) çözeltisi), krom (III) iyonuna çinko ve seyreltik hidroklorik veya sülfürik asit kullanilarak indirgenebilir.