25/06/2021, 23:32
[FONT=times new roman] Alevilerin ibadet dili nedir? (Sade Türkçe mi yoksa Kürtçe veya Zazaca da varmı?)
Evet değerli dostlar kendimi her ne kadar bu konuda yazı yazmakta yetkin görmesemde; yetkin olarak gördüğümüz birçok yazarın siyasi amaçlarla gerçeği saptırdığından dolayı birebir tanıkların ağzından Alevilerin ibadet dilini sordum. Kürtçe ve Zazaca konuşan Alevilere sordum. Arapça ile ilgilide araştırma yapmak isterdim ama bildiğiniz gibi tanık bulmak biraz zor ve net üzerindende sanal kişilere güvenerek yazı yazmak elbetteki tutarsız olur.
Cemal Şener adlı Alevi yazar ise iddalarında Kürtçe ve Zazaca konuşan Alevilerin aslında ibadetlerini Türkçe yaptıklarını söylemişti. Özellikled bu iddaadan yola çıkarak yazıyorum.
Her ne kadar küçük yaşlarda belli sürelerde köyde durmama rağmen orada cem töreni görmedim. Yada aklım kesmiyordu. Ziyaretlere gidiliyordu ve kurban kesiliyordu. İstanbul’da bildiğiniz gibi klasik cem evleri Türkçe’dir ibadet dili. Ben bunu gördüm. Ama ben kendi köklerime (Zaza-Alevi) yönelene kadar. Ailemdende bu konuda bi itiraz görmedim. Hani bizim köyde cemler şu dildi burda bu dil diye duymadım. Bizim Alevilerdeki durum şuydu bu cem yapılsında ortak bi dille sorun olmaz sonuçta aynı ibadettir.
Diyeceksiniz bu arada Pir’iniz size gelmezmiydi? Evet halen Pir bizim eve geliyor. Kendisi Dersim/Pülümür’de ikamet etmektedir. Adı Sey Khêkil yada Seyit Kekıl. Ama bize geldiğinde babamlarla amcamlarla Türkçe konuşuyor arada çok az Zazaca konuşuyor. Gulbang verirken Türkçe veriyor. Ben bunu babama sordum, babam 45 yaşındadır. Dedimk:
"Baba eskiden köyde Pirler gelince cem hangi dilde yapılırdı? Yani bildiğim kadarıyla 30-35 sene önce köyler daha kapalı bir yapıdaydı. Hatta nenem Türkçe bilmiyor, keza dedemde askerde ve erkek olduğundan çat pat ilçe merkezinden öğrenmiş. Nasıl oluyorda bu kadın Türkçe ibadeti anlıyor?"
Babamın cevabı ise şuydu;
"Oğlum bizim Pirlerin ana dili Kürtçedir. Ama Zazaca’da öğrenmişler, taliplere gittikleri için. Sey Khêkıl den önce onun amcası Piro Çüçık yani Sey Mıstafa gelirdi. Ve o tamamen Zazaca ve Kürtçe beyitler söylerdi. Cemde sohbetide yine Zazaca olarak yapardı. Millet Zazaca sorardı o Zazaca cevaplardı. Gulbang da Zazacaydı, eski pirler hep böyledi, Türkçe yoktu. Yöre halkının dili neyse öyle cem yapılır, öyle gulbang verilir, öyle deyişler okunurdu."
Babamın bu konuyla ilgili düşüncelerini birçok insana sordum yine bizim yörede yada Kürtçe konuşan Alevi yörelerinde onlarda bu bilgiyi doğruluyor. Dayımda bu konular hakkında baya bilgi sahibidir. Kendiside bu konuyla ilgili şöyle diyor;
"Çok eskiden bizim köye askeriye geldiğinde hiç kimse Türkçe bilmezmiş. Dedem bile bilmezmiş. Onun büyük oğlu Binali istanbula trenle haydarpaşaya koyun satmaya falan getirmiş uzun süre kalmış derken baya öğrenmiş. Cemlerle ilgili soruya gelince tabiki Zazaca. Bizim Pirlerde zaten Zazaki konuşuyo adam şimdi bile becermiyo Türkçeyi diye ince bi espri yaparak cevap veriyor."
Yine bizim Erzurum Çat ilçesinde bizim köyün 4-5 köy ilerisinde Hölenk denen bi köy var. Kürtçe konuşuyorlar ve Aleviler. Ordan Mustafa Çiçek diye biriyle konuştum açıklamasını yazmama gerek yok, oda babamın dediği gibi Pirlerin halkın konuştuğu dilde ibadet yaptırdığını söyledi.
Kendisi 50 yaşında olan Erzincan’lı Zaza Alevi yazar Haydar Şahin’de bu tespitimi doğruluyor ve ibadetlerimiz Zazacaydı diyor.
Yani sonuç olarak buradan çıkarılacak sonuçlar şunlardır:
(1) Bizim yörelerde Türkçe ibadet sonradan yerleşmiştir. Bunada zaten itiraz eden yoktur. Çünkü halk inancından dolayı hep baskı gördüğünden etnik kimliğini önemsememiş ve Alevilik adı altında birleşmiştir. Ve bu birleşim günümüzde Alevicilik=Türkçülüğe dönmüştür. Asimilasyon pirleride etkilemiş ve zamanla insanların kendi dillerini gelecek nesillere taşımaması nedeniyle pirlerde yeni asimilasyon kuşağa asimile oldukları dilde inanç hizmeti sunmuştur.
(2) Zazaca ve Kürtçe konuşan Alevilerde de bir sürü beyit vardır cem beyiti deyiş vs. Yani Alevilik bu dillerdede zengin temeller üzerindedir.
(3) Zaza ve Kürt Alevilerin gelecek neslinin büyük çoğunluğunun asimile olduğu zaten su götürmez bir gerçek. Bu insanlar zaten dil bilmiyorlar, ailelerinden sadece inadına Alevilik diye bi öğreti aldıkları için günümüz Alevicilerine inanıyorlar. Ve Ortaasyadan gelme Türküz, Gerçek Türk biziz gibi laflara kanmaktalar ki, bir zamanlar küçükken bende inanıyordum.
(4) Cemal Şener sanırım kendisi hiç Zaza veya Kürt Alevi cemi görmemiş olacakki. Asimile olmuş bazı Alevici insanlarımızın lafıyla Alevilerin hepsinin Türk olduğununu iddaa ediyor.
(5) Zaza ve Kürt Alevilerindeki genel durum; hiç bir zaman Zazayız yada Kürdüz demezler çünkü Zaza veya Kürt deyince sünnü akıllarına gelir. Bunun yerine biz Aleviyiz derler yada şimdiki tabirle Türküz derler fakat yanılmıyorsam Ortaasyadan Türkiyeye ve Balkanlara Türklerin %97 si sünnü.
KAYNAK: 288757.forumromanum.com/member/forum/entry.user_288757.2.1106386602.alevilerin_ibadet_dili_nedir_sade_tuerk%C3%A7e_mi_yoksa_kuert%C3%A7e-p%C3%8Dya.html
Evet değerli dostlar kendimi her ne kadar bu konuda yazı yazmakta yetkin görmesemde; yetkin olarak gördüğümüz birçok yazarın siyasi amaçlarla gerçeği saptırdığından dolayı birebir tanıkların ağzından Alevilerin ibadet dilini sordum. Kürtçe ve Zazaca konuşan Alevilere sordum. Arapça ile ilgilide araştırma yapmak isterdim ama bildiğiniz gibi tanık bulmak biraz zor ve net üzerindende sanal kişilere güvenerek yazı yazmak elbetteki tutarsız olur.
Cemal Şener adlı Alevi yazar ise iddalarında Kürtçe ve Zazaca konuşan Alevilerin aslında ibadetlerini Türkçe yaptıklarını söylemişti. Özellikled bu iddaadan yola çıkarak yazıyorum.
Her ne kadar küçük yaşlarda belli sürelerde köyde durmama rağmen orada cem töreni görmedim. Yada aklım kesmiyordu. Ziyaretlere gidiliyordu ve kurban kesiliyordu. İstanbul’da bildiğiniz gibi klasik cem evleri Türkçe’dir ibadet dili. Ben bunu gördüm. Ama ben kendi köklerime (Zaza-Alevi) yönelene kadar. Ailemdende bu konuda bi itiraz görmedim. Hani bizim köyde cemler şu dildi burda bu dil diye duymadım. Bizim Alevilerdeki durum şuydu bu cem yapılsında ortak bi dille sorun olmaz sonuçta aynı ibadettir.
Diyeceksiniz bu arada Pir’iniz size gelmezmiydi? Evet halen Pir bizim eve geliyor. Kendisi Dersim/Pülümür’de ikamet etmektedir. Adı Sey Khêkil yada Seyit Kekıl. Ama bize geldiğinde babamlarla amcamlarla Türkçe konuşuyor arada çok az Zazaca konuşuyor. Gulbang verirken Türkçe veriyor. Ben bunu babama sordum, babam 45 yaşındadır. Dedimk:
"Baba eskiden köyde Pirler gelince cem hangi dilde yapılırdı? Yani bildiğim kadarıyla 30-35 sene önce köyler daha kapalı bir yapıdaydı. Hatta nenem Türkçe bilmiyor, keza dedemde askerde ve erkek olduğundan çat pat ilçe merkezinden öğrenmiş. Nasıl oluyorda bu kadın Türkçe ibadeti anlıyor?"
Babamın cevabı ise şuydu;
"Oğlum bizim Pirlerin ana dili Kürtçedir. Ama Zazaca’da öğrenmişler, taliplere gittikleri için. Sey Khêkıl den önce onun amcası Piro Çüçık yani Sey Mıstafa gelirdi. Ve o tamamen Zazaca ve Kürtçe beyitler söylerdi. Cemde sohbetide yine Zazaca olarak yapardı. Millet Zazaca sorardı o Zazaca cevaplardı. Gulbang da Zazacaydı, eski pirler hep böyledi, Türkçe yoktu. Yöre halkının dili neyse öyle cem yapılır, öyle gulbang verilir, öyle deyişler okunurdu."
Babamın bu konuyla ilgili düşüncelerini birçok insana sordum yine bizim yörede yada Kürtçe konuşan Alevi yörelerinde onlarda bu bilgiyi doğruluyor. Dayımda bu konular hakkında baya bilgi sahibidir. Kendiside bu konuyla ilgili şöyle diyor;
"Çok eskiden bizim köye askeriye geldiğinde hiç kimse Türkçe bilmezmiş. Dedem bile bilmezmiş. Onun büyük oğlu Binali istanbula trenle haydarpaşaya koyun satmaya falan getirmiş uzun süre kalmış derken baya öğrenmiş. Cemlerle ilgili soruya gelince tabiki Zazaca. Bizim Pirlerde zaten Zazaki konuşuyo adam şimdi bile becermiyo Türkçeyi diye ince bi espri yaparak cevap veriyor."
Yine bizim Erzurum Çat ilçesinde bizim köyün 4-5 köy ilerisinde Hölenk denen bi köy var. Kürtçe konuşuyorlar ve Aleviler. Ordan Mustafa Çiçek diye biriyle konuştum açıklamasını yazmama gerek yok, oda babamın dediği gibi Pirlerin halkın konuştuğu dilde ibadet yaptırdığını söyledi.
Kendisi 50 yaşında olan Erzincan’lı Zaza Alevi yazar Haydar Şahin’de bu tespitimi doğruluyor ve ibadetlerimiz Zazacaydı diyor.
Yani sonuç olarak buradan çıkarılacak sonuçlar şunlardır:
(1) Bizim yörelerde Türkçe ibadet sonradan yerleşmiştir. Bunada zaten itiraz eden yoktur. Çünkü halk inancından dolayı hep baskı gördüğünden etnik kimliğini önemsememiş ve Alevilik adı altında birleşmiştir. Ve bu birleşim günümüzde Alevicilik=Türkçülüğe dönmüştür. Asimilasyon pirleride etkilemiş ve zamanla insanların kendi dillerini gelecek nesillere taşımaması nedeniyle pirlerde yeni asimilasyon kuşağa asimile oldukları dilde inanç hizmeti sunmuştur.
(2) Zazaca ve Kürtçe konuşan Alevilerde de bir sürü beyit vardır cem beyiti deyiş vs. Yani Alevilik bu dillerdede zengin temeller üzerindedir.
(3) Zaza ve Kürt Alevilerin gelecek neslinin büyük çoğunluğunun asimile olduğu zaten su götürmez bir gerçek. Bu insanlar zaten dil bilmiyorlar, ailelerinden sadece inadına Alevilik diye bi öğreti aldıkları için günümüz Alevicilerine inanıyorlar. Ve Ortaasyadan gelme Türküz, Gerçek Türk biziz gibi laflara kanmaktalar ki, bir zamanlar küçükken bende inanıyordum.
(4) Cemal Şener sanırım kendisi hiç Zaza veya Kürt Alevi cemi görmemiş olacakki. Asimile olmuş bazı Alevici insanlarımızın lafıyla Alevilerin hepsinin Türk olduğununu iddaa ediyor.
(5) Zaza ve Kürt Alevilerindeki genel durum; hiç bir zaman Zazayız yada Kürdüz demezler çünkü Zaza veya Kürt deyince sünnü akıllarına gelir. Bunun yerine biz Aleviyiz derler yada şimdiki tabirle Türküz derler fakat yanılmıyorsam Ortaasyadan Türkiyeye ve Balkanlara Türklerin %97 si sünnü.
KAYNAK: 288757.forumromanum.com/member/forum/entry.user_288757.2.1106386602.alevilerin_ibadet_dili_nedir_sade_tuerk%C3%A7e_mi_yoksa_kuert%C3%A7e-p%C3%8Dya.html