22/09/2012, 22:04
Erzincan Yerel Konuşma Şivesi / Erzincan Şivesinde Kelimeler / Erzincan Lehçesi
Erzincan Yerel Konuşma Şivesi
Aba.................: Ana, anne
Adak ..............: Ayak (çocuklar için söylenir)
Ağasi...............: Dostum
Ağmak.............: Dengesinden ağır
Ağrik...............: Altıpara köylerinden biri
Ağşak..............: iğin başındaki makara
Ağartı .............: Süt ve sütten elde edilen ürünler.
Ağu, Ağı .........: Zehir.
Ağuz...............: İneğin, yavrudan sonraki ilk sütü.
Ahbin...............: Hayvan gübresi
Ahırat Suali .....: Bilinmesi zor sorular.
Ahlı Kesmek ....: Aklı yetmek, Yapacağına inanmak.
Ahşam .............: Akşam.
Ahur.................: Hayvan barınağı, Ahır.
Ahur Hergi ......: Erken nadasa bırakılmış tarla.
Ahpun (Ahbin).: Hayvan gübresi
Alaf ................: Otlardan hazırlanan hayvan yemi.
Alçacuh ..........: Alçacık.
Aluç.................: Alıç, yabani ağaç meyvası.
Anenge............: Benzeri, tıpkısı
Anikko..............: Anne
Annaç .............: Tam karşısı.
Arğı ................: Ağrı.
Arha ...............: Sırt, sırtta taşınan yük, destek.
Arhasıguylı - Arka koyun .: Sırt, arka üstü
Arnet...............: Sincap
Arustak............: Tavan arası
Asbab (Esbab)..: Elbise
Aşşah, Aşak .....: Aşağı
Avara ..............: Boş, avare.
Avhalama ........: Hırpalama
Avlak ...............: Av yere, av için yapılan gizli barınak.
Ayahde gurumak..: Çok zayıflamak.
Ayam, eyyam .....: Hava
Ayakçak ...........: Basamak
Ayakyolu .........: Tuvalet
B
Badış ............: Taze fasulye tanesi.
Baha .............: Para olarak değer.
Baldırcan ......: Patlıcan.
Balik...............: Sevgi özü
Barabar..........: Birlikte
Baroş..............: Bakraç=Baruş, bakır kova.
Bastığ, bastık .: Dut veya üzüm pestili.
Başyoharı .......: Yukarı doğru, yukarı taraf.
Bayak ..............: Demin, az önce
Bazlama ..........: Kalın ve yağlı saç ekmeği
Becit...............: Acele, eli tez, önemli.
Belbağı............: Yumuşak ince kuşak
Bellik ..............: Kambur
Benne ............: Duvarcı
Bennem .........: Ben nebileyim, banane.
Besgimet .......: Peskimet.
Bıbılik..............: Gülün goncası
Bıbızik.............: Sivri
Bıcik................: Çörek
Bıcırik..............: Tez canlı
Bıldır ...............: Geçen yıl
Bızik ...............: Küçük abdest
Bibi ................: Babanın kız kardeşi, hala.
Bigodul beklemek .: Biraz beklemek.
Bi pırtik ..........: küçücük, ufak bir parça.
Bire ................: Bira.
Bizim it size balta gettü mi?.: Boş yere konuşmak
Bocik .............: Böcek, haşarat
Bocçik .............: Kuyruk sokumu
Boğazsız .........: İştahsız
Bostan ............: Kovun, karpuz tarlası.
Bozik .............: Yabani armut, ahlat.
Böcü, Böcük ..: Böcek.
Bön................: Aptalımsı.
Böyganne .....: Büyükanne.
Bukağı ...........: Kelepçe.
Buncucuh ......: Bunun kadar küçük.
Bumbar .........: İşkembe.
Buymak ..........: Üşümek
Bük................: Sık çalılık, fundalık, viraj
Boğunbağı ......: Atkı, kaşkol
C-Ç
Cadu .............: Büyücü kadın
Cağ, Cağik......: Parmaklık, parmakçalık
Can aşı .........: ölü evinde verilen yemek.
Canı ısınmak .: Güvenmek, kanı kaynamak.
Canik..............: Sevgi sözü.
Cehez ............: Çeyiz.
Cemkürmek.......: Gereksiz cevap
Cıbıl................: Çıplak, fakir
Cıbıliğ ............: Çırıl çıplak.
Cıllık . ............: Harap
Cılk ................: Bozulmuş
Cıkkırik............: Kapı mandalı
Cikmik.............: Tekme.
Cıngirik ............: Küçük çıngırak
Cırnah ............: Tırnak.
Cicoz ..............: İri bilye.
Cırtik..............: Birazcıcık
Cırdig .............: Küçük salkım.
Cısik................: Yakıcı ateş
Cızu, Cuzu......: Uzun kuyruklu kanatlı ötücü böcek, Ağustos böceği
Cindik.............: Önemsiz, yetersiz , çok az.
Cücük, Cucug ....: Kuş, tavuk yavrusu.
Cottik .............: Kuyruk.
Çabigin ........: Acele edin
Çağa .............: Küçük çocuk
Çağla ............: Ham meyve.
Çapbik, çapik .: El çırpma, alkış.
Çaput..............: Paçavra
Çaşır, Çaşur ....: Bir nevi hayvan yemi
Çebiş ..............: 2 yaşındaki keçi
Çedik...............: Çocuk ayakkabısı
Çello ...............: Kaba, irice, büyük.
Çemiç .............: Dut kurusu.
Çermik..............: Ilıca, kaplıca
Çeper...............: Bahçe etrafına konan çalı çırpı
Çevlik ............: Suyun dönemeç yeri
Çerçi .............: Seyyar satıcı
Çevürme .....: Etrafı çevrili meyve bahçesi.
Çığız ..............: Geçimsiz.
Çıra ...............: Tutuşturucu ağaç, lamba.
Çıyrık, Çığrıh..............: İp bükme aleti.
Çig .................: Biriktirilerek ekşitilen süt.
Çigit ...............: çekirdek.
Çimmek, çunmak ...: Yıkanmak
Çittik...............: Zayıf
Çir ..................: Kuru erik ve kayısı
Çoçik ..............: Binilecek hayvan, eşek
Çırban..............: Su yollan bakıcısı, gerektiği zaman su vermekle görevli
Çırmak..............: İnce su arkı
Çırtma .............: Sebzeleri incecik doğramak
Çıtırik ..............: Gevrek
Çuşik ..............: Eşek.
Çüçük .............: Söğüt dalından yapılan düdük.
Çüt, çuft .........: Çift.
Çüt sürmek .....: Çift sürmek, harman kaldırmak.
D
Dadanmak .....: Alışmak.
Dağdan inme ..: Iz'ansız.
Dalda ...........: Issız, sakin taraf.
Daldalamak ...: Sığınmak, barınmak.
Danik.............: Küçük dana.
Davar ...........: Koyun, keçi sürüsü.
Dayah ...........: Ağaç destek; dayak, dövmek.
Değmek ........: Meyvaların olgunlaşması.
Değirman ......: Öğütme yeri, aracı.
Değnek, degenek ..: ağaç baston, sopa.
Dehre ...........: Ağaç kesilen küçük alet.
Dene, dane ...: Tane.
Densiz, Densüz ...: Sulu, şımarık.
Depbik ..........: Tekme.
Derhe ............: Ağaç budama aracı.
Devrüsi ..........: Ertesi.
Deyin .............: Sincap.
Dıbız .............: Kel.
Dıngirik...........: Gergin
Dırmıh ..........: Tırmık, ot toplama aleti.
Dibek ............: Büyük ağaç havan.
Dindik.............: Kuvvetsiz.
Diş kirası .......: Gönüllü hizmet edenlere verilen para.
Dodik.............: Ayak uçlan, Koyun ayağı.
Dömbelek .....: Darbuka.
Dolak ............: Başörtüsü
Duruh ...........: Ayakta beklemek.
Düğe .............: Yavrulamamış genç inek.
Düğür............: Gelin alayı.
Düvirçi ..........: Dünürcü.
E
Eğin ...............: Sırt, su kabı
Eğinik..............: Eğin'in bir köyü
Eğiş................: Ateş çekmeye yarayan araç
Eksik (Esgüg) Etek .....: Kıt Düşünceli
Ekşi ................: Salça
Elekçi ............: Çingene
Elmini Bilmek ..: İlmini, usulünü bilmek.
Emce, emi .......: Amca, hayret edadı.
Emegeçmek......: Yararlı olmak
Emü (Emmi) ....: Amca
Enük .................: Kedi, köpek yavrusu.
Evcuman ...........: Evine düşkün
Evleg ................: Tarla veya bahçenin en ufak birimi.
Eylik ................: İyilik.
Eze ................: Teyze
F
Farime............: Vazgeçme
Fatik..............: Küçük Fadime
Ferik ............: Piliç
Fıldırik............: Dönen, döndürücü
Fincik ............: Hayvanın tekmeler atarak kaçması.
Fıttırmak.........: Keyifli keyifli sıçramak
Firkete ...........: Toka, Çengelli iğne
G
Gadan alam ..: Kazan, belan bana gelesin!
Galem ..........: Aşı yapılan sürgün.
Galıbını vermek ..: ölçü vermek.
Gapının menteşeleri aşınmak .: Zarar vermeye başlamak.
Garannuh karışmak ..: Karanlığın basması.
Garez ...........: Kin
Garındaş .......: Kardeş, arkadaş.
Garman çorman olmak ..: Birbirine karışmak.
Gatığ, gatıh ..: Ekmek arası, Ayran
Gayle, Gaile ..: İş, sıkıntı, uğraş.
Gazzuh .........: Kazık
Gedik.............: Zirvelerin geçit yeri
Gelin Bacı .....: Mahledeki yeni gelin
Genş ............: Genç
Gevar ...........: Sulama suyunun aktığı yer
Gevende ......: Geveze
Gıggilik .........: Ağacın en ucu, sivri tepe
Gıgirik ...........: Toplu, çömelmeden oturam
Gıldırik............: Yuvarlak
Gılla ..............: Tahtadan yapılmış çekmece
Gırnap ..........: Kendir sicim.
Gidik..............: Keçi yavrusu
Gimin ...........: Gibi.
Gış ..............: Kış.
Gocik ............: Parka, Kaban
Godik.............: Ölbeden küçük tahıl ölçüsü:
Goddik ...........: Kısa boylu
Goni komşu ....: Komşular, tanıdıklar.
Gonuşuh, konuşuk ...: Konuşma
Goşdik ...........: Katı üzüm azığı
Göbek, Göbelek .: Manta
Göğermiş .......: Yeşermiş, Bozulmuş
Göncük ..........: Küçük cep
Göre ...............: Düğünde verilen bahşiş.
Gössüz ...........: Köstebek.
Gövnemek ......: Fazlaca kızarmış olan hali
Göze ...............: Su kaynağı.
Gözel ...............: Güzel
Guşgana .........: Tencere
Güğüm ...........: Su ısıtma kabı
Güman...........: Umut, umutla bekleyiş
Götürge..........: Değirmen taşını kaldıran manila
H
Hab ..............: Süt imecesi, komşular arasında süt dağıtımı
Hahut............: Güvensiz, eski ve çürük
Hamma..........: Yenge
Harbısam ......: Halbuki, hal bu ise
Hedik.............: Pişirilmiş diş buğdayı
Henek............: Şaka, yarenlik
Herfene, ferfene ..: Birlikte eğlenme.
Herk .............: Sürülmüş tarla.
Hezan............: Kalas, yontulmamış
Hizan.............: Nekes
Hibılik.............: Kâbus
Hırik...............: İşe yaramaz
Hırtliğ ...........: Gırtlak.
Hıntsan...........: Hınzan: Bağevi: Bağlarda bahçıvanın ikameti için yapılan kulübe.
Hıdik..............: Şüphe, zan
Hindik............: Sümük: Khıllig
Hışırik............: Kuru şeyler
Hışik ..............: Kurutulmuş yeşil fasulye
Hırankeşan......: Kavga gürültü
Horata...........: Khoraka: Söz, laf
Hotik ...: Zehirli, Zıkkım, Çok ekşi
Hüsmek ........: Susmak
İ-I
İbik ................: İbrahim'in kısa adı
İfah ...............: Ufak.
İkibuçukluk ....: Reşat Altın.
İlinçağ ...........:Salıncak
İskarpin .........: Ayakkabı
İssot...............: Biber
İşgilli .............: Şüpheci.
İt otarmak .....: İşsiz gezmek.
Irgalamak ........: Sallamak, kıpırdatmak
K
Kaban ...........: Taş aralarına yapılan basamaklı yol
Kabun............: Su yolu
Kadamak .......: İliştirmek
Kah ..............: Elma, armut kurusu
Kakkaroz.........: Mısır
Kalik ............: Eskimiş
Karpın............: Bir cins toprak
Kavara...........: Yellenme
Kehan, kahan ..: Çapalamak, yabani otları ayırmak.
Kejgere .........: Yük taşımada kullanılan inşaat aracı.
Keleg ............: Olgunlaşmamış.
Kete .............: Yağlı ve sütlü hamurdan açılan yufkalar
arasına un serpilerek pişirilen çörek.
Kıdiş..............: Arkadaş, dost
Kındik ...........: Salkımlardaki küçük dalcıklar.
Kırçik.............: Eski, püskü
Kırzı...............: Yemeği yapılan bir nevi ot
Kısnik.............: Yanık tatlı
Kef ...............: Sıvıların kullanılmayan kısmı
Kellek ............: Şişirilmiş tulum salı
Kelik ...............: Çocuk ayakkabısı
Keşkere (Cezgere).: Dört kollu el arabası
Kenger ...: Öz suyundan sakız yapılan dikenli bitki
Kese ...............: Bez yada deri para çantası
Kesmük ..........: Elenmiş iri saman
Keveşe ............: Beceriksiz
Kevgir ..............: Süzgeç
Kıçcan, Kırçan ...: Ekmek kurutma askısı
Kıra ...................: Taşlı meyilli yer.
Kıran gelemek ...: Toplu ölüm
Kıska .................: Ufak kuru soğan
Kıtmır ................: Gece
Kortik ..............: Küçük çukur.
Kova getirmek. : Teşvik etmek
Kolik...............: Boynuzsuz
Kotoş.............: Şişko sevimli
Kozik..............: Kanbur
Kurik .............: At, eşek yavrusu.
Kurun ............: Kab, yalak.
Köçek ...........: Asma kilit
Kötek ............: Sopa
Köynek .........: Gömlek
Kundik ...........: Gizli çıkın
Kurik .............: At, eşek yavrusu
Külbe .............: Küçük kazma
Künk .............: Beton boru
L
Lağlanmak.....: Alay etmek
Lallik .............: Yayvan, düzce
Latik..............: Pestilin kalıncası
Leçek.............: Beyaz tülbent: laçag
Lertik.............: Ezik
Leyvaz ...........: Fasulye: Lovias: Fasulye
Lülük .............: Küçük delik
Loğ (Taşı) .....: Toprak sıkılaştırıcı silindirik taş
Lolik ...............: Küçük domates
Lopbik............: Şişko
Lüllük .............: Çaydanlıkta çay dökülen yer.
M
Mabeyin .......: Evin giriş kısmı, odalar arasındaki boşluk.
Mağ...............: Bölüm, oda.
Mağ...............: Bir evin veya binanın büyüklük ölçüsü
Magma...........: Ateş, köz.
Mağmağ.........: Küle gömülmüş ateş parçalan
Mahana .........: Bahane
Mahanaya bakmak.: Bahane aramak
Malamat olmak ....: Rezil olmak
Massa ............: Meyva toplamakta kullanılan uzun sopa.
Masurik..........: Yabani gülün tohum yuvası.
Masur.............: Yabangül meyvası
Mayana .........: Muayene.
Mehle ............: Mahle.
Memik............: Küçük Mehmet
Mendek..........: Sicim, ilmeği
Mertek...........: Damlara dizilen ağaçlar
Mıh ...............: Çivi.
Mıhlama ........: Taze fasulyeden yapılmış susuz yemek.
Mındik ............: Küçük
Mıhlama .........: Domates, biber, soğan ve yumurtadan yapılmış yemek.
Mitil ...............: Eskimiş kilim, minder ve yatak
Mırmirik...........: Faal, becerikli
Mindik............: Ufak
Mitil...............: Çarşaf kaplanmamış yorgan. Mitil: Aynı anlamda
Mol................: Ağacın ilk filizi (sürgü)
Mormorik.........: Böğürtlen kuş üzümü
Möhkem ...........: Sağlam dayanıklı
Murç .................: Hyavanların yiyebileceği ağaç sürgünü
N
Nacah ...........: Kısa saplı küçük balta.
Nalet .............: Lanet
Narik..............: Testereli bağ çakısı
Nekes.............: Hasis
Neyin necüğün .: Neyinin neyi oluyor?
Noğda ..............: nokta.
O
Ocağı batmak ..: Yuvası yıkılmak.
Oğunmak.........: Bunalarak ağlamak.
Oluh ...............: Yarım silindir şeklinde su yolu
Orcik..............: Cevizli sucuk
Oşik ...............: Köpek, köpek yavrusu
Ö
Öğey ..............: Üvey
Öğünmek.........: Övünmek
Ökünmek ........: Taklit etmek, özenmek
Ölbe ..............: Buğday ölçüsü (20 Kg.)
Önüne............: Beyhude, sözde kalan
Örek...............: Beşik veya salıncağın üstüne bağ
Örselemek .....: Hırpalamak
Össehet ..........: o an, o saat.
P
Paçuk.............: Çörek
Pağaç, pağarç ............: Mayasız ekmek.
Palan ............: Ata veya eşeğe vurulan yayvan semer
Pambuh ........: Pamuk
Palavar ..........: Ahşap lento
Pardik............: Fınn temizleme bezi
Part ..............: Karın
Paşagil ..........: Yaşantısı iyi olan.
Patdos, pados .: Ekini, samanından ayıran makine
Patik .............: El örgüsü çorap
Peğ ................: Yıkılmış bina arsası
Perdahlama ...: Sıvama, Parlatma
Peş ...............: Elbisenin etekleri
Pezük ...........: Filiz halinde meyve fidesi
Pcg.................: Arsa
Porik..............: Kakül, perçem
Pıhırik............: Baca, bacanın ucu. Pukhurik
Pırtik .............: Ufak parça
Pingal, pingel ..: Folluk, tavuğun yumurtlama yeri
Pirpirim .........: Semiz otu
Pisik ..............: Kedi
Pistik.............: Çürük
Pitot..............: Buruk
Pilit................: Kalın pestil
Pıtpıt.............: Aşure ununa konulan
Potin ...........: Erkek ayakkabısı
Pürçekli (Pirçekli).: Havuç
R
Reşber .........: Rençber, işçi
S
Saçayağı .......: Üzerine pişirme kabı kolnulan üç ayaklı demir.
Sahan ..........: Geniş ve kapaklı bakır kab.
Sakar .............: Eli ters, meymenetsiz
Salhum .........: Salkım
Sallik .............: Yassı
Seğirtmek .....: Koşmak
Seyip .............: Yularsız, başıboş
Serpine ..........: Sebze desteği: Sarpina
Sırmik.............: Ufak bulgur: Sırmug
Sini ...............: Geniş ve yayvan tepsi
Soharıç .........: Yağda kavrulmuş soğan
Soyha.............: Adı akla gelmeyen her şey
Soyğa ............: Uğursuz
Suratsuz .........: Yüzü asık
Südlaj .............: Sütlaç
Sümsük...........: Pisboğaz, her şeye imrenen
Süğük ....: Damın duvardan taşan sal dizilmiş kısmı
Süzek.............: Süzgeç
Suyuk ............: Damların kenar bölümü
Ş
Şappik, Şaplah .: Şamar, tokat
Şaştik ............: Şaşı
Şıkkırik............: Kapı arkası mandalı
Şıpır...............: Acele
Şıra (Şire)......: Kaynatılarak elde edilen şerbetli sıvı
Şırik...............: Gözyaşı
Şiplik .............: İnce çubuk
Şiv.................: Şıradan artan posa
Şıvan..............: Yas, ağıt: Şivan: aynı anlamda
Şorik .............: Salya
Şogik: Salya
T
Tabaka ..........: Tütün konulan madeni kutu
Tahde da gitmek .: Ölmek, tabutla gitmek
Tahım ...........: Takım Elbise
Tahik.............: Takke
Tahdik ...........: Peyke, raf: dakhdik: tahta
Talan..............: Yağma
Tantik.............: Etin ağırlaşması
Tasik..............: Küçük tas: Tasig: aynı anlamda
Tapiklemek ..: Ayakta veya oturarak uyuklamak.
Tar ...............: Ahırlardaki yüksek tavuk tüneği.
Tay................: At yavrusu
Tehne, Tehna ..: Tenha yer.
Tekmüg, tepük ..: Tekme
Telek..............: Ot demeti
Telesmek.........: Bunalmak
Tenha .............: Kuytu, ıssız yer
Terletdürmek ...: Birini zor işe koşmak
Teşt .................: Derin leğen
Tevek ...............: Üzüm yaprağı
Tezeyağ ...........: Tereyağ
Tike .................: Kuşbaşı doğranmış ve pişirilmiş et.
Tiv ..................: Tüy
Toklu, Tohlu ..: Erkek kuzu
Tol.................: Gevşek: Tul: Sırsaklamaz, boşboğaz
Tolik ..............: Sukabağı (saplı tas yerine kullanılır)
Topbuh ..........: Topuk
Toraman .........: Gelişken
Tosbağa ..........: Kaplumbağa
Totaba............: Hantal, zarif olmayan
Törpüsüz .......: Gögüsüz
Tump .............: Ekilebilir kısımlar arasındaki yükseklik
Tunp ..............: Tepe, tümsek.
Tucik .............: Siğil
Tıncik..............: Dağınık saç: Tıncug
Toy................: Acemi, tecrübesiz
Ü-V-Y-Z
Uyuntu ............: Beceriksiz, zayıf
Ürgülenme........: Pervasızlık
Üvez ...............: Sinek
Vala................: Dut altına serilen çarşaf
Vaşağa............: Biçare
Yağır ..............: Hayvan sırtındaki yara
Yığılik..............: Hafif
Yıkışmak .........: Güreş tutmak
Yüklük ............: yatak dolabı
Zırdik..............: Kümes hayvanı gübresi
Zınik ..............: Hıyar, salatalığın ufağı
Zırza ..............: Kapı halkası
Zibil ...............: Süpürülen çöp
