Konu: Yörelerimiz ve Yerel Konuşma Şivesi .

urfa şivesi ile bazı kelime örnekleri;

siye = sana
biye = bana
gelisen mı = geliyor musun
gidisen mı gidiyor musun
gelah = gelelim
gidah = gidelim
anê = anne
babo = baba
nene = nine
dedey = dede
bibi = hala
dayze = teyze
herif = koca
avrat = hanım bayan
güveg = damat
lo = erkek çağırılırken kullanılır
le = bayan çağrılırken kullanılır
deget = yürü git
güz = sonbahar
tez = çabuk
irak = uzak
suvak = sokak
mıhalle = mahalle
henek = şaka
afrit = şeytan yavrusu firlama kimselere denilir
hış oldum = döküldüm
öksedim = özledim
haho = yeter artık
kırtik = azıcık biraz
ağbati başiya = darısı başına
zerzur = sığırcık kuşu
kit = yabani güvercin
pısik = kedi
haket = gerçek
ğas = marul
bahtenis = maydanoz
pırpır = semiz otu
fırenk = domates
balcan = patlıcan
isot = urfa biberi
leymun = limon
pircikli = havuç
hıttı = bir salata çeşidi
bostana = bir çeşit salata (çok güzeldir)
savık = soğuk
ülbe = soğuk
tud = dut
ferik = taze, genç (aynı ben *)
payam = badem
kehke = simit
reçel = biber salçası



puşu = erkek baş örtüsü
haphap = takunya
kahke bezi = amerikan bezi
ezye = bayan elbisesi
sako = ceket
koyneg = gomlek
tuman = don, külot
kuşhana = tencere
teşt = leğen
sülahye = sürahi
koruk = olmamış üzüm
dürmük = dürüm
tike = nasil anlatsam bilmiyorum ama habbe deriz ya da lokma gibi bir şey.
şıllık = bir tatlı çeşididir.
germi = bulgur pilavi
tedirbe = sokak
heyat = evin geniş avlusu
mahle şenigi (şenik) = komşu, aynı çevrenin insanı
hâh = yabancı
hulh = bunu da nasil anlatacagimi bilmiyorum * hulhum dar demek içim sıkılıyor sabrım yok gibi
made = mide



urfa şivesi ile yazılmış bir mektup;

Oğlum Mahir!
Ana heyran nasılsan?
Ne haldasan?
Biz seni aramasah, sormasah,
Sen bizi ne arisan, ne de sorisan;

Sen ne hersiz bir evlatmışsan!
Bemırad olmıyasan,
Hahin kızınan gezisen dolaşisan?
Edemisen anana mektup yazasan
Heç Allah'tan korhmisan bizi merakta bırahisan

Dünegin arkadaşın Hüsen gelmisti Ankara'dan
Getmişem sağlık haberin ondan almışam
Seni belediye otobozunda görmiş bir kıznan
Sözlüm diye bahsetmişsen o kızdan
Birde yüzüg tahmişsan barmagan
Niye oglum sen anasiz kalmişsan
Sansahan evlenmaga kalhmişsan?

Hüsen'e dedim ki;
"-- Hüsen! Hele birez kızı anlat"
Dedi ki:
"-- Ne anlatayım diyaza, ay parçası bemırad
Gülende güller açi,
Agliyanda incinen mercan saçi.
Bele güzel ne görülmiş, ne duyulmış,
Hak teala öz nurundan yaratmış."
Mahir!

Niye sen hirif olmışsan,
Böyükleren danışmadan evlenmaga kahmışsan
Kardaşından da mi ibret almisan?
Getti bir tango kız getirdi.
Ne kendisi rehet etti,
Ne de bizi rehet ettirdi
Kız da kız olaydı üregim yanmazdı
Ele zaif ele zaifti ki
Ayni Çirtik Eso'ya benzidi
Çirpi gibi bacagi
Emin aganin ayagi gibi ayagi
Çamaşir tokaci gibi de elleri vardi
Ne aglidi agliyasan,
Ne gülidi gülesen.
Ne konuşmagimizi begenidi
Ne pişirdigimizi yeyidi
Zıkkımın köküni yiyeydi
Her bişede kusur buludi
Her bişeye yeni yeni adlar tahidi
Ben deyidim babakanuç,
O deyidi " patlican ezmesi"
Ben deyidim lebeni,
O deyidi " yogurt çorbasi"
Ben deyidim hilorik aşı
O deyidi "ekşili izmir köftesi"
Yoh! Carut degil faraşmış
Küçe degil sokahmış
Hebene degil destiymiş
Havuca pirçikli demah ayıpmış
Ben bele konuşayım diye benden utanimiş.
Niye kendi yaptigindan utanmidi
Gün evle olidi yatahtan kahidi
Benim elimden çaput
Onun elinden roman düşmidi
Gezmeye gidende de en öne o düşidi.
Birgün baban dükkanden geldi
Hanimin kızı yerinden bile teprenmedi
Baban çoh agrina getti
Bırahsam, alimallah saçını pirçigini yolacahtı.
Ben ne şanssız bir karıymışam anam!
Kaynanaların zalim zamanında gelin olmışam
Gelinlerin zalim zamanında da kaynana olmışam
Kime ne etmisem ki bulmışam.

Mahir! sen sen olasan
Aklı başında bir kız alasan
ister Urfali olsun
istersen yedi yabancıdan olsun
Yeter ki helal süt emmiş bir kız olsun
Istiyem ki sonradan peşman olmıyasan
Karı kısmı ayakkabı degil ki,
Sıhtı mı çıharasan atasan
Namusumdur diyecahsan
Ömrü billah çekecahsan
Mahir! Biliyem eyisen hoşsan
Her şeye çabuh kizisan
Kızanda da alalo gibi kabarisan

Oglum! Asebi erkegin kahrı çoh olur
Kahir çeken karı zor bulunur
Onun için, karilarin hamuri sabirnan yogrulmuştur
Onlar hanımdır
Onlar hatundur
Onlar sultandır
Onların mekânı Cennet-i A'lâ'dır
Onlar ışıhtır
Onlar nurdur
Onlar yüce Allah'ın erkeklere bir lütfudur.

Malatya Yöresel Konuşma Şivesi / Malatya Şivesinde Kelimeler / Malatya Lehçesi

Malatya Şivesi



A
Afin tefin : Darma dağın
Aş erme : Hamilelik hali
Arruta : Sevilen küçük kız çocuklarına denir
Arbet aşeret : Acayip
Arıstak : Toprak damın ağaçları
Alıta : İyi görmeyen
Allek : fitne-fesat

B
Barima : Bari
Bele : Böyle
Bastık : Pestil
Bayma : Üşümeden dolayı donacak hale gelme
Bayak : Demin, az önce
Bıldır : Geçen sene
Boyna : Daima
C
Cılğı : İnce kesilmiş bez parçası
Cılbır : Menemen yemeği
Cıncık : Cam kırığı
Cücük : Kuş yavrusu
Cılkıtma : Oyun bozma

Ç
Çinisi : Omuzu
Çemirlenme : işe koyulma
Çömelme : Ayak üstüne yarım oturma
Çapik : Acele
Çapıh : Alkış
Çar-çapik : Çok acele
Çapıt : Bez parçası
Çömçe : Kepçe
Çörrik : Az akan su
Çirçirik : Ağustos böceği
Çörten : Toprak damlarda su akan oluk

D
De-ya : işte orası
Deleme : Topaç
Dışlık : Sıkılma
Dehliz : Üstü kapalı geçit
Deyirmi : Yuvarlak
Dolambaç : Eğri büğrü yol
Densiz : şakacı
Debelenme : yerde Yuvarlanma
E
Elhem : Herhalde
Elpikleme : Tahılı tepirle samandan ayırma işi
Erinme : Üşenme
Eyin-öyün : Baştan savma
Efil-efil : rüzgar esmesi

F
Fırfırı : Fırıldak
Fırt : Yudum
Fenikme : Bunalma

G
Guncik : Dip, kuytu yer
Guzlacı : Doğuracak hayvan
Govik : Huni
Gıjileme : Çığlık atma
Gidişme : Kaşınma
Gangırma : bükmek-eğmek
Gıcıktırma : Kızdırma
Göyünme : Yanmaya yüz tutmuş
Gevende : geveze
Gever : Bahçe sulamalarında taksimat yeri

H
Heleki : İyiki
Hezacı : Hile yapma
Hayma : Bahçelerdeki ağaçtan yapılan gölgelik
Him-hime : Sırt sırta, bitişik
Him : Bina temeli
Hümbek : Yerli bir tür oyun
Hoplama : Atlama
Haftar : Obur
Hakket : Hakikaten
Hârim : Bir işte taciz etme
Hımbıl : Avanak, enayi
Hırma hış : Çok ezilmiş
Hıtap : Pide çeşidi
Hazna : Su biriken yer
Hırtlek : Boğaz içi

I
Iğınma : Bir işi zorlanarak yapma

İ
İleç : Bahis
İçme : Ilıca
İsabet : Nazar değme

K

Kulunç : İki omuz arası
Kakırcama : Bayatlama, bozulma
Kındırik : Ufak tefek
Koruk : Olmamış üzüm
Kırtik : Biraz
Kırcik : Taşla oynanan mahalli bir oyun
Kekeşme : Uyuşma
Kızzılkurt : Beddua
Kurrik : Sıpa
Kantarma : Kemerli yapı
Köme : Yığın

L
Lappıdana : Ortadan konuşma
Lüllük : Musluk
Lülük : bir sıkımlık köfte
Lığlama : Yuvarlanma

M
Manca : Salata
Meyrat : Ölenden kalan işe yaramaz şey
Mıt-mıt : Yavaş-yavaş

N
Nıkıs : Eli sıkı, cimri
Niniyesen : Sana ne
Nezelme : eskime

O
Oğunma : Bayılma
Onart : Doğru

Ö
Össeat : Anında
Örgetleme : aklını çelme
Özü baymak : acımak
Ökünme : Taklit etme

P
Pallikleme : Elle yoklama
Peçel : Beceriksiz, sakar
Pezzik : sebzenin nazik kısmı


S
Sırpıncak : Kaygan
Soyha : kirli üst-baş
Surha : Angarya
Sasımış : bozulmuş, kokmuş

Ş
Şapşak : Su kabı
Şuka : Pestilin katlanmış şekli
Şakuka : Yabani süslü kabak
Şörük : Tükürük
Şibik : Göz çapağı

U
Uşak : Çocuk
Urğun urğun : Gizli gizli

Ü
Üleş : Leş


Y
Yunma : Yıkanma
Yetmeti : Minder
Yampeş : Yan-yan yürüyen
Yarendik : Latife

Z
Zırtapoz: işsizgüçsüz - başıboş
Zumzuk : Yumruk
Zaar : Herhalde
Zaklanma : Alaya alma
Zağal : Tembel
Zıpır : Görgüsüz, kaba,cahil
Zoppik : Çıkıntı

Trabzon şivesi





Abdesluk : Ev içinde üzerinde abdest alınan leğen.
Aca : Acaba.
Afgurmak : Havlamak.
Aha : İşte.
Amofti (homarta) : Yabani yer çileği
Analis : Yumuşama.
Ander : Değersiz,işe yaramaz.
Angona : Zehirsiz kısa boyda bir yılan türü.
Anis : Yüksek kesimlerde yetişen bodur bir ağaç türü.
Aruk : Zayıf,çelimsiz,sıska.
Aşana : Köy evlerindeki geniş yeme-içme yeri.
Avat : Geniş yapraklı bir tür diken.
Ayam : Hava durumu.






Badama : Köy evlerinin önündeki sofa.
Bakla : Fasulye
Bakraç : Kova.
Bansi : Hayvan yemliği
Behrenk : Üstü örtülü su kanalı.
Berinnemek : Genellikle soğuk su veya hava ile ilk temasta yaşanan ürperti-irkilme
Bezleme : Saçta pişirilen ince yassı ekmek.
Biçki (bıçkı): Odun kesmeye yarayan testere.
Bitige : Çok küçük , az.
Bolaki : İsterim ki ,dilerim ki.
Bostan : Salatalık
Buldur : Geçen yıl.
Burşunda : Kavrulmuş arpanın öğütülmesiyle elde edilen un ve sıcak sudan oluşan karışıma pekmez yada yağ karıştırılarak yapılan yemek.

C-Ç



Campil : Elfeneri ampulü.
Ceyran : Elektrik
Çakaloz : Sincap.
Çalbara : Küçük bakır tencere.
Çangal : Bitkilerin kurutulduğu, yere dikilmiş dallı ağaç gövdesi.
Çaplama : Çit.
Çapula : Ayakkabı.
Çaştak : Salatalık,kabak gibi sebzelerin yetiştirildiği,dallarla örülü yer.
Çayan (zağana) : Yengeç
Çencik : Kapı ve pencerelerin kilitlenmesine yarayan küçük çengel.
Çeten (çöten) : Mısır koymak için yapılmış derme çatma ambar.
Çıngıl : Ağaç üzerine çakılıp çekilmesini sağlayan demir aygıt.
Çıtıman : Biçilmiş mısır bitkisinden yapılmış bağ (demet).
Çivit : Meyve çekirdeği.
Çolbaz : Beceriksiz.
Çortluk : Dikenlerle kaplı, girilmesi zor yer.
Çömen : Mısır bitkisi demetlerinin birbirine dayandırılmasıyla oluşturulan küme.
D




Daraba : Ahırdaki hayvanları birbirlerinden ayıran tahta engel.
Darı : Mısır.
Dastar : Yün veya kıl ile dokunan bir çeşit kilim
Dırmaç : Yük taşımaya yarayan,iplikle dokunmuş uzun şerit.
Dimla : Az,biraz.
Dümbelek : Davul gibi vurmalı çalgı.
Düve : 1 yada 2 yaşında genç inek


E


Ediş : Gürültü,ses.
Eğercek : Yün eğirmeye yarayan alet.
Ekşili : Turşu.
Enük : Köpek yavrusu.
Erşin (eğşin) : Köz karıştırmaya veya sac bazlama çevirmeye yarayan spatula biçiminde demir araç.
Eşka : Gölge.
Evza : Kibrit


F


Faraş : Küçük kürek
Ferbela : Entarinin etek kısmına yapılan fırfır.
Ferister : Küçük sepet.
Ferük : Piliç.
Fırçette : Hayvan gübresinin ahırdan dışarı atılması için yapılmış delik.
Firahti (fıraklı) : Bahçe ve arazi etrafını çevreleyen genellikle tahtadan yapılan çit.
Fisil : Taze soğan.
Folluk : Tavuğun üzerine çöküp yumurtladığı yardımcı yumurta.
Foti : Çukur.
Furunkurusu : Fırında kurutulmuş mısır.
Fuzan : Hububatın kepeği.

G




Gaban : Yamaç.
Gazel (gazal) : Kuruyup dökülmüş ağaç yaprağı. (genellikle ahırlarda üzerinde hayvanların yatması için serilir.)
Gelber : Toplamaya yarayan aygıt.
Gelder : Bkz. Kertel.
Gıdık : bkz.şelek
Glavu : Kesici araçların keskinlik durumu.
Gosu (gosi) : Kuluçkaya yatmış tavuk.

Gotila : Ense.
Görüm : Gelinin kocasının kız kardeşi.
Göscek : Gözlük
H



Haçan : Madem ki.
Handoşira : Kirpi.
Harar : Büyük çuval.
Hartama : Eskinde yapılarda çatı örtüsü olarak kullanılan ince tahta
Hışır : İşe yaramaz,yıkık,viran.
Hızan : Çoluk-çocuk
Hızar : Büyük testere.
Horom : Bkz. Çömen.
Hoşafliza : Kertenkele.
Hurek : Baykuş.


I-İ


Iba : Nem, rutubet
İfteri: Eğrelti otu.
İlistir : Büyük süzgeç.
İs : Akıl
İskemle : Tahtadan yapılmış alçak tek kişilik oturak. Bir çeşit sandalye.
İsriç : Bir ağaç türü.
İstif : Lahana ve fasulye ile yapılan bir yemek.
İşkebit : Eşek arısı.
İşlik : Gömlek.
İşmar : El ile işaret etme,çağırma.
İvez : Sivrisinek.
İzimlang (izimlan) : Taze sürgünleri yenilebilen bir tür dikenli bitki.


K


Kafkal : Fındık tanelerini koçanından ayırma.
Kangel : Eğri.
Kapaniza (kapan) : Kuş veya fare yakalamak için kullanılan mekanizma (tuzak)
Kaput (gabut) : Ceket, kaban türü kalın giysi
Karak : Kapı veya pencerelerin kilitlenmesi için kullanılan çengelli araç.
Karavu : Meyve toplarken dalları çekmeye yarayan çengelli uzun dal(sopa)
Karganak : Değirmen taşına mısırın akmasını sağlayan,taşın üzerine sürtünen tahta.
Karniluk : İşkembe.
Kartobi : Patates.
Kaş : Yamaç,uçurum.
Kaybana : Sevilmeyen,istenmeyen.
Kelek : koyun-keçi gibi hayvanların boynuna asılan sac zil
Kelem : Bkz. Uli.
Kelep : Yumak
Kemçük : Elma, armut gibi meyveleri yenildikten sonra kalan kısım.(artık)
Kenef : Tuvalet.
Kepengi : Evden Ahıra inmek için kullanılan kapak.
Kerenti : Tırpan.
Kermone (kirman) : Yün eğirme aracı.
Kertel : İneklerin içinde yem yediği kap.
Keski : Kalemtıraş.
Kıdım : Çok az miktarda olan. Kız çocuğu anlamında da kullanılır.
Kırnap : İp, ip parçası
Kilostor : Tahtadan yapılmış kapı sürgüsü.
Kobi : Küçük köpek türü.
Kodofla : Mısır koçanı yaprağı.
Kohle : Salyangoz.
Kolik : Kerestelik ağaç.
Komar : Kısa boylu bodur çalılık.(Ormangülü)
Komri : İskemle
Kopça : Düğme.
Korkotila : Büyük bir solucan türü.
Korsa : Evin içinde köşe başında odun konulan yer.
Korzil : Hayvan yiyeceğinin üzerinde doğrandığı odun parçası.
Kosu : Kuluçkaya yatmış tavuk.
Koşa : Patlamış mısır.
Koşama : Avuç dolusu.
Kot : Mısır ve fasulye ağırlığını ölçmeye yarayan beş kiloluk ölçek.
Kotoş : Mısır koçanı.
Kozer : İçerisinde kedinin yemek yediği odundan yapılmış yontma kap.
Kozik : Kabuğu soyulmuş,taşınmaya hazır kütük.
Köhle : Pire.
Kömre (kemre) : Hayvan gübresi.
Kön : Deri
Kudal : Kazanda pişenleri karıştırmaya yarayan uzun odun.
Kudene(güdene) : Ayıklanmış mısırdan geri kalan odunsu kısım
Kuguvak : Yenilebilen bir tür mantar.
Kukus : Tuz,dolu tanesi.
Kukuvak : Mantar.
Kuplas : Yüzüstü durma.
Kurebi : Diken kesmeye yarayan küçük balta.
Kurut : Çökeleğin kurutulmuş şekli.
Kusa : Siğil.
Kuş lastiği : Sapan.
Kuz : Kuzey

L


Labaza : Geniş yapraklı,yabani bir ot.
Lalak : Çevresinde olup bitenlere duyarsız,zor anlayan.
Langi : Uçurum.
Lapçin(lepcük) : Yassı.
Lazıt : Mısır.
Lenger : Tabak.
Levor : Etkileyici kokusu olan yabani bir ot.
Lifoz : Dağ çileği.
Limanda : İkiz.
Longoz (langoz) : Derin, dipsiz kuyu. Kör, karanlık kuyu.


M




Madirka : Çekiç
Manca : Koyu kabak veya lahana yemeği.
Melevücen : Bkz. İzimlang.
Merek : Hayvan yiyeceği (sap, saman, ot) veya gazel konulan baraka.
Mertek : Ev yapımında kullanılan büyük kalas.
Meşebe (meştebe) : Maşrapa
Mile (misket-mıras) : Çocukların oynadığı cam yada ****l küre (bilye).
Mintan : Gömlek - bluz
Mizir : Cimri
Mol : Bitki topluluğu.(Örneğin; Fındık Molü)
Mora : Çilek.
Mudara : İşe yaramaz,güçsüz.
Murç : Genellikle taş kırma yada odun yarma işinde kullanılan büyük çivi

N


Navlun : Yol parası, araç kirası-ücreti.
Nakıs : Eli sıkı (pinti, cimri).
O-Ö


Oğli : Erkek çocuğu.
Otluk : Mısırın ineklere yedirilen kurutulmuş gövdesi ve yaprakları.
Öksoğu : Ucu yanmış,köz olmuş odun.
Ömen : Çocuk oyunlarında başlama çizgisi.


P


Panti : Bkz. Bansi
Payanda : Desteklemek amacıyla yanlardan dayanmış direk.
Pelit : Meşe ağacı.
Peşko(pöşke) : Saç soba.
Petaliza : Kelebek.
Pırtı : Elbise
Pileki (Bileki) : Üzerinde ekmek pişirilen ocak taşı.
Pitil : Buzağı kursağı.
Pontul : Pantolon
Puspuran : Büyük sıçan.


R



Rızi : Kara lahana bitkisinin gövdesinin içindeki yenilebilen kısım.
Riğoz (Verauz) : Evlerin arka tarafındaki dar aralık.


S-Ş


Sap : Biçilmiş mısır bitkisi.
Sayfan : Genellikle evden uzak arazilerde geçici barınak olarak yapılan derme çatma yapı.
Sazluk : Bataklık.
Sef : Yanlış
Sekmen : Bkz. İskemle.
Serender : Hububatın konulduğu, direkler üzerine yapılmış serin depo.
Silikta : Tavada yapılan zeytinyağlı küçük pide.
Simla : Gözün kenarında birikmiş tortu.
Sinakliza : Ateşböceği.
Sini : Üzerinde yemek yenilen genişçe tepsi
Sirke : Bit yumurtası.
Solak : Sol elini kullanan.
Somar : Yeşil renkli, geniş yapraklı bir bitki.
Suğnis etme : Yemeğin tencerenin dibine tutması,yanması.
Suluk : Eski evlerde lavabo yerine kullanılan bölüm.
Sumul : Ekmek kırıntısı.
Sumur : Sıcak mısır ekmeğinin içine yağ ve şeker konularak hazırlanan yemek.
Supramak : Yontmak.
Surgu : Fermuar.
Şafla : Ağız akıntısı,salya.


T

Taflan : Kiraza benzeyen çekirdekli bir meyve.
Teçir : Sığırların ticaretini yapan kişi.
Tekir : Bkz. Serender
Temreğü : Egzamaya benzeyen bir cilt hastalığı.
Tentene : Dantel
Terek : Kapaksız mutfak dolabı.
Tevek : Salatalık, kabak veya üzüm gibi bitkilerin uzun kolları(dal)
Tirma : Ayran ve mısır unundan yapılan muhallebi kıvamında bir yemek.
Tirmaç : Bkz Dırmaç. Yük taşımaya yarayan,iplikle dokunmuş uzun şerit.
Tirmuk : Hayvan gübresini atmaya yarayan demir aygıt.
Tohli(toklu): Bir yaşındaki erkek koyun.
Tumbi :Tümsek
U-Ü


Uli : Bkz. Rızi.
Urba : Bkz.Pırtı.
Uşak : Çocuk
Üğleşmek : Oyalanmak suretiyle geçikmek. Eğleşmek.
Üğo : Eğe.
Üsküt : Küsmüş,sessiz

V


Varagel : Teleferik.
Vindo : Kan emici büyük sinek.
Vizora : Biberon.
Vumbura : Yaban arısı


Y


Yaba : Ucu iki çatallı dal. Genellikle çamaşır ipinin yerden yükseltilmesi için kullanılır.
Yal : Otların kazanda kaynatılmasıyla hazırlanan hayvan yiyeceği.
Yalak : Ağaçtan oyulmuş hayvanların su içtiği büyük oluk.
Yavşan : Dallarından süpürge yapılan bodur bitki.
Yaylim : Otlak.
Yazgı : Küçük saplı et doğrama baltası.
Yeygü : Çeşitli otların karışımıyla elde edilen hayvan yiyecek türü.
Yüklü : Hamile.

Sivas, Yöresi, şivesi ile bazı kelime örnekleri;





Ağlence: Eğlence

Ahbın : Gübre, Dışkı

Ağlenmek : Durmak, Eğlenmek

Alaf : Alev

Avuz : İneklerin doğumdan sonraki sütü

Azık : Çalışanların yayına aldığı yemek

Bağrı Badaşık : Birlikte hareket etme

Bayahtan : Biraz önce

Bekiştirmek :Üstüne basa basa konuşmak

Beri banzer : Az da olsa

Bezilemek : Ekmek açmak

Bıldır : Geçen sene

Bir sohum : Bir lokma

Boğün : Bugün

Börtlemek: Haşlamak

Buarez : Bu sefer

Bu haat : Bu zaman

Buncağaz : Azıcık

Buğnütmek : Rahatsız Etmek

Bungüldemek : Kaynamak

Buymak: Üşümek

Bürük : Eşarp

Cavratmak : Yalvartmak

Cırcır : Fermuar

Cırnak : Tırnak

Cicik : Göğüs, meme

Ciciklik : Sutyen

Cingan :Cimri, Çingene

Cirbik: Çapak

Culuk : Hindi, Saf

Cuvara: Sigara

Cücük : Civciv

Çağal: Taş Yığını

Çalhama :Ayran

Çalık : topal aksak

Çalmak: Vurmak, dövmek

Çap : Eğri, yamuk

Çapıt : Bez

Çeten : Kağnının üzerine yapılan çuldan taşıma aracı

Çıkı : Para saklanan kese

Çıngı : Kıvılcım
Çiğit: Çekirdek

Çimiş çimiş : Kaşınmak, karıncalanmak

Çimmek : yıkanmak

Çul: Bez torba

Çödürmek : İşemek

Çördük : Taş armudu, ahlat

Donah :Şekil

Dulda: Rüzgara karşı korunaklı

Duluk :Yanak

Düğürcek : İnce bulgur

Düven : Harmanlarda otların ezilmesini sağlayan, öküzlerin çektiği tahtanın altına keskin taş monte edilerek yapılan alet

Dombalak :Takla atmak

Ebemkuşağı : Gökkuşağı

Eccik :Azıcık

Ellaham ki: Herhalde

En : Hayvanların kulağına sahibini belirlemek için konulan işaret

Essah :Gerçek

Evrağaç: Ekmeği tadırda çevirmeye yarayan tahta alet

Evlek: Bitki ekilen bir parça toprak

Evmek : Acele etmek

Fıhare : Fakir, fukara

Fıkramak: Ekşimek

Fırasatçı: Fesat

Fışılak :Işıldayan, parlak

Fistan: Elbise

Galıh :Kalık, Evde kalmış

Gapçık: Bulgurun kabuğu

Garamet :İftira

Gasnak: Tezek kalıbı

Gaybet : Arkasından konuşmak

Gaygana :Tereyağında yumurta

Gaylolmak: Kabul etmek

Gayım : Sağlam

Gecgere : Tezek dökmeye yarayan alet

Gedişet : Tip, hal, vaziyet

Geleni : Tarla faresi

Gımçıtmak: Bitkileri kökten değil dalından koparmak
Gırlamak : Çok konuşmak

Gısmıh : Cimri

Gicişmek: Kaşınmak

Gilik : Tandırda pişirilen bir tür çörek

Goğlenmek : Yükselmek

Gopmak: Koşmak

Göbelek : Küçük mantar

Göğ : Yeşil-mavi renk

Göğermek : Yeşillenmek, küflenmek

Göğürmek : Bırakmak, Serbest bırakmak

Guğüm: Güğüm

Gunnamak : (hayvanlar için) Doğum yapmak

Gübür :Temizlikte ortalığa saçılan toz

Gücük :Kısa boylu

Gümenni: hamile

Güvez: Aç gözlü, görgüsüz

Habe : Heybe

Hapamak: Üzerine kapamak, örtmek

Haşat : Hasar görmüş, yorgun

Hayat : Salon

Hedik : Kaynamış buğday

Helik: Küçük taş

Herle : Bulgurla yapılan bir tür yemek

Herslenmek : Hırslanmak, kızmak

Hinkirmek : Burnunu silmek

Holdur : Huylu, boş boğaz

Holluk: Tavukların yumurtladığı yer

Homaça: Büyük

Hökünmek: Öykünmek, Özenmek, taklit etmek

Hötürek: Amel, isal

Hurç : Heybe

HüberMek : Diklenmek

Ihbala: Şansa

Irahmatlık: Rahmetlik

Irbıh :İbrik

Işıyanaca : Sabaha kadar

İlistir : Süzgeç

İşlik : Gömlek

ivedi : acele

İyeşmek : Başkasına buyurmak

Kâkil : Kahkül

Kâkil bastı : Toka

Katık : Yayık ayranı

Kekeç : Kekeme

Kendilemek: Kin gütmek

Keşik : Sıra
Kemçik : Zayıf, cılız

Kenef : Tuvalet, hela

Keşlaş : Yoğurt ve yarmadan yapılan bir tür yemek

Kınalı Sarı: Turuncu

Kişiflemek: Gözetlemek

Kip : Sert, sağlam

Kirtiş : Nakış, çentik

Koşam :Avuç dolusu

Koynek: Gömlek

Kötelemek: Fırlatmak

Küçük Hacı erçe parmak

Küdük :Tabure

Küfür küfür : Püfür püfür

Kürün: Çeşmelerin su biriken yeri

Malamat :Rezil

Marim: Meğer

Mayıs :Hayvan dışkısı

Mavu: Mavi

Mavulamak: Miyavlamak

Merem :Verem

Mertek :Ev yapımında kullanılan kalın ağaç parçaları

Mesarif: Masraf

Meses: Ucu uzun çivili sopa

Mesmiye: Önem, değer

Mıdara: Sağlam olmayan

Mırığını yıkmak: Surat asmak

Mısmıl : Sağlam

Miltan : Gömlek

Müzümsüz :Lüzumsuz

Muşulamak: Derin derin nefes almak

Nazlım: Ağır başlı, sessiz

Nehas? :Nasıl oldu da?

Ne gatani: Ne kadar

Nem bim: Nerden bileyim

Niyanna: Ne tarafa

Norüyon? :Ne yapıyorsun

Oğmaç: Yufka ekmeğe tereyağ dökülerek yapılan bir tür yemek

Öğürmek :Kusacak duruma gelmek

Ökçe :Topuk

Palapoş: Dağınık, üstüne dikkat etmeyen

Partal :Abartarak Konuşma

Peklemek: Temizlemek

Peşli :soba Fırınlı soba

Pırtı :Elbise

Pevlüke: Fabrika
Pilo: Bulgur pilavı

Puhare: Baca

Samağar: Hiçbir şeyden anlamayan

Sası: Tatsız

Say mı?: Gerçekten mi?

Sede: Aynı

Seme: Saf, salak

Septirmek: İşemek

Sığınç: Sığıntı

Sığreşik: Etin sert kısmı

Sırtarmak: Sırıtmak

Sırsıllaşmak: İnatlaşmak, yapışmak

Siğinmek: Saklanmak

Soğukkuyu: Lastik ayakkabı

Sohranmak: Bir şeyi istemeyerek yapmak

Sormak: Somurmak, emmek

Soyha: Sevilmeyen, kötü

Sumsuk: Yumruk

Sunahlamak: Yufka ekmeği sulu yemekler yemek için katlayarak kaşık gibi kullanmak

Sürgüç: Bez, el bezi

Şam şam şakılamak: Parlamak

Şamar :Tokat

Şişek: Kuzunun büyüğü

Şörük: Salya

Tamates: Domates

Tavatır: Tevatür

Tehniyet :Fikir, niyet

Tille: Baston

Tohlu :Kuzunun büyüğü olan dişi hayvan

Tuman: Şalvar

Tummak: Suya dalmak

Uğraklı: Felçli, hastalıklı

Ureluğün: Dün değil evvelsi gün

Uşak: Çocuk

Uylamak: Israr etmek

Ülüzgar: rüzgar

Venilemek: Miyavlamak, garip bir ses çıkarmak

Yaar: Sırt
Yalloz: Yalaka

Yarıntesigün: Yarın değil öbür gün

Yuha: Sağlam olmayan, yufka

Yeğnik: Hafif

Yekinmek :Kalkmak üzere hareket etmek

Yumak: hamur topu

Yumuş :İş buyurmak

Yunmak: Yıkanmak,

Yüzünkuy: Yokuş yukarı

Zahar: Herhalde

Zahmeri: Zemheri, Ocak ayı, Kış

Zıbıldak: Boş boş gezen, serseri

Zırlah : İri yapılı

Ziyan ayısı: Zarar veren

Zoruhmak: Zoruna gitmek, üşenmek

Tokat Yerel Konuşma Şivesi / Tokat Konuşma Şivesi / Tokat Yerel Konuşma Lehçesi


Tokat-Almus-Hubyar Köyü'nde kullanılan yerel ağız..

1- Abu: Yaşlı kadınlara hitap şekli, (teyze, nine gibi) (N’eydiyon abu?)

2- Ağmak: Yükselmek, çıkmak (Dokuzların başına yine bulut ağdı, herhalde yağmur yağacak.)

3- Ağpun: Tarlaya atmak için biriktirilmiş havyan gübresi. (Ağpunu eşşeklere yükledin mi Ahmet?)

4- Al: Hile. (Alınan kandırdılar kızımı…)

5- Alaf: Hayvan yiyeceği. Daha çok kurutulmuş ot ve saman için kullanılır., (Aha, malların alafını verdim de ordan geliyom !

6- Alışmak: Yanmak, tutuşmak. (Ateş alıştı). (Ocakta otururken bir de baktım peşim alıştı)

7- Alma: Elma (Bütün almaları yemiş, kara yanıkara yiyesiceler)

8- Anadut: Dirgenin üç çatallısı. (Anadutun dalını kırmışlar gız..)

9- Arbul: Nisan ayı. (Arbul’da hep sepken yağar zaten)

10- Aşna: Tanıdık, dost. (Bir yerden aşna ama…)

11- Ateş gaymak: Ateş yakmak. (Fadimeee, ataşı gaydın mı gız?)

12- Ava: Baba. (Ana avam geldi, seni soruyor)

13- Avuz(ağız): İnek ve koyunların doğum yaptıktan sonra verdiği ilk süt. (Maşallah bu sene avuzu bol eylediniz)

14- Babal: Günah, suç. (Babalu günahı senin boynuna..)

15- Badal: Merdiven. (Gırk dene badal çıktım, kıçım bacağım koptu.)

16- Badaşık: Sağılan sütlerin sıra ile hergün birine verilmesi, sıra ile süt toplama (Badaşığı kiminen yapıyon bacı?)

17- Bakraç: Süt sağılan, ayran konan, saplı küçük helke. (Barkacımın kulpu koptu. Soyka daha da yeniydi.)

18- Bayaktan: Biraz önce, demin. (Bayaktan yok diyodun, şimdi nerden buldun yaşamayasıca..)

19- Beleki: Emi. (Ocağın ıssız gala beleki..)

20- Belemek: Kundaklamak. (Çocuğu daha yeni beledim, uyumuyor gavurun cocuğu)

21- Berkitmek: Sağlamlaştırmak. (Hasan, o taşı eyicene berkitmeden bırakma.)

22- Betni: Ahırlarda, içinde hayvanların yemini yediği ahşap yalak. (Betnide heç alaf galmamış)

23- Bıldır: geçen sene. (Bıldır dört guzum varıdı, bu sene iki dek.)

24- Biçik: Dana. (Ge biçik, ge biçik…)

25- Bisokum: Küçücük, azıcık. (Bııı, sede bisokum ya gı..)

26- Boyna: Sürekli. (Boyna çorap örüyo, neydeceğise..)

27- Böğrülce: Fasulye. (Böğrülceleri suladım da gardaş, ondan yoruldum.)

28- Buymak: Üşümek. (Dışarı hele hüle soğuk değil, buraya gelene kadar buydum öldüm.)

29- Bünelek: Büyükbaş hayvanların, bir tür sineğin rahatsız etmesinden kurtulmak için çılgınca koşması. Bünelek sineği. (Ne goşuyon lan bünelek dutmuş gibi?)

30- Ceğ: Çakıl taşlarından daha büyükçe kaya parçalarının topluca bir yerde yığılmış hali. (Ceğlü çukurda bir ağaç büyümüş, aha her biri belim gibi..)

31- Cemek: Çift sürerken, hayvanları yönlendirmek için kullanılan sopanın alt kısmına takılan ve sabandaki toprağı temizlemeye yarayan spatula benzeri demir parçası. (Soykanın cemeği kırılacak zamanı da buldun !)

32- Cerek: Çit çekmek için kullanılan orta kalınlıkta ve yaklaşık 5 m boyunda, kesik ağaç gövdesi. (O cerekler üstüne döşensin, nasıl kıydın da kestin.?.)

33- Cıbır: Parasız pulsuz, yoksul. (Bu donuzun oğlu da cıbırın kabadayısı hani..)

34- Cılbak: Çıplak. (Başı açuk, ayağı cılbak sokaklarda sürtüyo, hasta olacak.)

35- Cılga: Keçi yolu. (Cılga beri get, söğüdün dibinde görecen..)

36- Cırnak: Tırnak. (Cırnağını daktıyıdı bunnumu yırttı.)

37- Cışmak: Caymak, vazgeçmek. (Önce ağnaşduk emme soona cıştı pörtlek göz..)

38- Cibelmek: Böbürlenmek, kendini övmek. (Neyine cibeliyon?)

39- Cicik: Meme. (Emen ciciklerini yesin canıım..)

40- Coruk: Zayıf, güçsüz. (Coruk donuz, kalkmış o halıynan bir de ağaç kesiyor.)

41- Cöher: Kutsal sayılan ziyaret yerlerinden ve türbelerden alınan ve şifa verdiğine inanıldığından, su ile karıştırılarak içilen toprak. (Tekke’den cöher getüdün mü bacı?)

42- Cudam: Beceriksiz, güçsüz, görgüsüz kimse. (Adama benzemedik cudam)

43- Cücük: Civciv. (Sorma bütün cücüklerimi doğan alsın mı..)

44- Çalkama: Ayran. (Bi çalkama yap da, içek biyol bası gıı)

45- Çalmak: Sürmek, vurmak. (Davarı Karatepeye yukarı çaldım). Bir diğer anlamı yoğurt yapmak için sütün mayalandırılması. (Yoğurt çaldım, tutsun da yiyelim)

46- Çalmar: İçine koyun ve kuzuların konduğu, açık havada, etrafı çitle çevrili yer. (Koyunlar çalmarda mı ******************************** daha.?.)

47- Çamdu: Toprak damlı evlerin tavanı. (Çamdudan toprak dökülüyor.)

48- Çaput: İşe yaramaz bez parçası, parça bez.. (Ne bu ? Alt tarafı çaput değil mü?)

49- Çatılı: Bağlı, kurulu, doldurmak. (Ataşı çattım ki, yalanu çamduya çıkıyo valla, gel de ısınak)

50- Çebiş: Oğlak. (İki çebişim var, al biri senin olsun gardaş, senden gıymetli mi?)

Erzincan Yerel Konuşma Şivesi / Erzincan Şivesinde Kelimeler / Erzincan Lehçesi


Erzincan Yerel Konuşma Şivesi

Aba.................: Ana, anne

Adak ..............: Ayak (çocuklar için söylenir)

Ağasi...............: Dostum

Ağmak.............: Dengesinden ağır

Ağrik...............: Altıpara köylerinden biri

Ağşak..............: iğin başındaki makara

Ağartı .............: Süt ve sütten elde edilen ürünler.

Ağu, Ağı .........: Zehir.

Ağuz...............: İneğin, yavrudan sonraki ilk sütü.

Ahbin...............: Hayvan gübresi

Ahırat Suali .....: Bilinmesi zor sorular.

Ahlı Kesmek ....: Aklı yetmek, Yapacağına inanmak.

Ahşam .............: Akşam.

Ahur.................: Hayvan barınağı, Ahır.

Ahur Hergi ......: Erken nadasa bırakılmış tarla.

Ahpun (Ahbin).: Hayvan gübresi

Alaf ................: Otlardan hazırlanan hayvan yemi.

Alçacuh ..........: Alçacık.

Aluç.................: Alıç, yabani ağaç meyvası.

Anenge............: Benzeri, tıpkısı

Anikko..............: Anne

Annaç .............: Tam karşısı.

Arğı ................: Ağrı.

Arha ...............: Sırt, sırtta taşınan yük, destek.

Arhasıguylı - Arka koyun .: Sırt, arka üstü

Arnet...............: Sincap

Arustak............: Tavan arası

Asbab (Esbab)..: Elbise

Aşşah, Aşak .....: Aşağı

Avara ..............: Boş, avare.

Avhalama ........: Hırpalama

Avlak ...............: Av yere, av için yapılan gizli barınak.

Ayahde gurumak..: Çok zayıflamak.

Ayam, eyyam .....: Hava

Ayakçak ...........: Basamak

Ayakyolu .........: Tuvalet




B

Badış ............: Taze fasulye tanesi.

Baha .............: Para olarak değer.

Baldırcan ......: Patlıcan.

Balik...............: Sevgi özü

Barabar..........: Birlikte

Baroş..............: Bakraç=Baruş, bakır kova.

Bastığ, bastık .: Dut veya üzüm pestili.

Başyoharı .......: Yukarı doğru, yukarı taraf.

Bayak ..............: Demin, az önce

Bazlama ..........: Kalın ve yağlı saç ekmeği

Becit...............: Acele, eli tez, önemli.

Belbağı............: Yumuşak ince kuşak

Bellik ..............: Kambur

Benne ............: Duvarcı

Bennem .........: Ben nebileyim, banane.

Besgimet .......: Peskimet.

Bıbılik..............: Gülün goncası

Bıbızik.............: Sivri

Bıcik................: Çörek

Bıcırik..............: Tez canlı

Bıldır ...............: Geçen yıl

Bızik ...............: Küçük abdest

Bibi ................: Babanın kız kardeşi, hala.

Bigodul beklemek .: Biraz beklemek.

Bi pırtik ..........: küçücük, ufak bir parça.

Bire ................: Bira.

Bizim it size balta gettü mi?.: Boş yere konuşmak

Bocik .............: Böcek, haşarat

Bocçik .............: Kuyruk sokumu

Boğazsız .........: İştahsız

Bostan ............: Kovun, karpuz tarlası.

Bozik .............: Yabani armut, ahlat.

Böcü, Böcük ..: Böcek.

Bön................: Aptalımsı.

Böyganne .....: Büyükanne.

Bukağı ...........: Kelepçe.

Buncucuh ......: Bunun kadar küçük.

Bumbar .........: İşkembe.

Buymak ..........: Üşümek

Bük................: Sık çalılık, fundalık, viraj

Boğunbağı ......: Atkı, kaşkol


C-Ç

Cadu .............: Büyücü kadın

Cağ, Cağik......: Parmaklık, parmakçalık

Can aşı .........: ölü evinde verilen yemek.

Canı ısınmak .: Güvenmek, kanı kaynamak.

Canik..............: Sevgi sözü.

Cehez ............: Çeyiz.

Cemkürmek.......: Gereksiz cevap

Cıbıl................: Çıplak, fakir

Cıbıliğ ............: Çırıl çıplak.

Cıllık . ............: Harap

Cılk ................: Bozulmuş

Cıkkırik............: Kapı mandalı

Cikmik.............: Tekme.

Cıngirik ............: Küçük çıngırak

Cırnah ............: Tırnak.

Cicoz ..............: İri bilye.

Cırtik..............: Birazcıcık

Cırdig .............: Küçük salkım.

Cısik................: Yakıcı ateş

Cızu, Cuzu......: Uzun kuyruklu kanatlı ötücü böcek, Ağustos böceği

Cindik.............: Önemsiz, yetersiz , çok az.

Cücük, Cucug ....: Kuş, tavuk yavrusu.

Cottik .............: Kuyruk.

Çabigin ........: Acele edin

Çağa .............: Küçük çocuk

Çağla ............: Ham meyve.

Çapbik, çapik .: El çırpma, alkış.

Çaput..............: Paçavra

Çaşır, Çaşur ....: Bir nevi hayvan yemi

Çebiş ..............: 2 yaşındaki keçi

Çedik...............: Çocuk ayakkabısı

Çello ...............: Kaba, irice, büyük.

Çemiç .............: Dut kurusu.

Çermik..............: Ilıca, kaplıca

Çeper...............: Bahçe etrafına konan çalı çırpı

Çevlik ............: Suyun dönemeç yeri

Çerçi .............: Seyyar satıcı

Çevürme .....: Etrafı çevrili meyve bahçesi.

Çığız ..............: Geçimsiz.

Çıra ...............: Tutuşturucu ağaç, lamba.

Çıyrık, Çığrıh..............: İp bükme aleti.

Çig .................: Biriktirilerek ekşitilen süt.

Çigit ...............: çekirdek.

Çimmek, çunmak ...: Yıkanmak

Çittik...............: Zayıf

Çir ..................: Kuru erik ve kayısı

Çoçik ..............: Binilecek hayvan, eşek

Çırban..............: Su yollan bakıcısı, gerektiği zaman su vermekle görevli

Çırmak..............: İnce su arkı

Çırtma .............: Sebzeleri incecik doğramak

Çıtırik ..............: Gevrek

Çuşik ..............: Eşek.

Çüçük .............: Söğüt dalından yapılan düdük.

Çüt, çuft .........: Çift.

Çüt sürmek .....: Çift sürmek, harman kaldırmak.


D

Dadanmak .....: Alışmak.

Dağdan inme ..: Iz'ansız.

Dalda ...........: Issız, sakin taraf.

Daldalamak ...: Sığınmak, barınmak.

Danik.............: Küçük dana.

Davar ...........: Koyun, keçi sürüsü.

Dayah ...........: Ağaç destek; dayak, dövmek.

Değmek ........: Meyvaların olgunlaşması.

Değirman ......: Öğütme yeri, aracı.

Değnek, degenek ..: ağaç baston, sopa.

Dehre ...........: Ağaç kesilen küçük alet.

Dene, dane ...: Tane.

Densiz, Densüz ...: Sulu, şımarık.

Depbik ..........: Tekme.

Derhe ............: Ağaç budama aracı.

Devrüsi ..........: Ertesi.

Deyin .............: Sincap.

Dıbız .............: Kel.

Dıngirik...........: Gergin

Dırmıh ..........: Tırmık, ot toplama aleti.

Dibek ............: Büyük ağaç havan.

Dindik.............: Kuvvetsiz.

Diş kirası .......: Gönüllü hizmet edenlere verilen para.

Dodik.............: Ayak uçlan, Koyun ayağı.

Dömbelek .....: Darbuka.

Dolak ............: Başörtüsü

Duruh ...........: Ayakta beklemek.

Düğe .............: Yavrulamamış genç inek.

Düğür............: Gelin alayı.

Düvirçi ..........: Dünürcü.


E

Eğin ...............: Sırt, su kabı

Eğinik..............: Eğin'in bir köyü

Eğiş................: Ateş çekmeye yarayan araç

Eksik (Esgüg) Etek .....: Kıt Düşünceli

Ekşi ................: Salça

Elekçi ............: Çingene

Elmini Bilmek ..: İlmini, usulünü bilmek.

Emce, emi .......: Amca, hayret edadı.

Emegeçmek......: Yararlı olmak

Emü (Emmi) ....: Amca

Enük .................: Kedi, köpek yavrusu.

Evcuman ...........: Evine düşkün

Evleg ................: Tarla veya bahçenin en ufak birimi.

Eylik ................: İyilik.

Eze ................: Teyze


F

Farime............: Vazgeçme

Fatik..............: Küçük Fadime


Ferik ............: Piliç

Fıldırik............: Dönen, döndürücü


Fincik ............: Hayvanın tekmeler atarak kaçması.

Fıttırmak.........: Keyifli keyifli sıçramak


Firkete ...........: Toka, Çengelli iğne


G

Gadan alam ..: Kazan, belan bana gelesin!


Galem ..........: Aşı yapılan sürgün.


Galıbını vermek ..: ölçü vermek.


Gapının menteşeleri aşınmak .: Zarar vermeye başlamak.


Garannuh karışmak ..: Karanlığın basması.


Garez ...........: Kin


Garındaş .......: Kardeş, arkadaş.


Garman çorman olmak ..: Birbirine karışmak.


Gatığ, gatıh ..: Ekmek arası, Ayran


Gayle, Gaile ..: İş, sıkıntı, uğraş.


Gazzuh .........: Kazık


Gedik.............: Zirvelerin geçit yeri


Gelin Bacı .....: Mahledeki yeni gelin


Genş ............: Genç


Gevar ...........: Sulama suyunun aktığı yer


Gevende ......: Geveze

Gıggilik .........: Ağacın en ucu, sivri tepe

Gıgirik ...........: Toplu, çömelmeden oturam


Gıldırik............: Yuvarlak


Gılla ..............: Tahtadan yapılmış çekmece


Gırnap ..........: Kendir sicim.

Gidik..............: Keçi yavrusu


Gimin ...........: Gibi.


Gış ..............: Kış.


Gocik ............: Parka, Kaban

Godik.............: Ölbeden küçük tahıl ölçüsü:

Goddik ...........: Kısa boylu


Goni komşu ....: Komşular, tanıdıklar.


Gonuşuh, konuşuk ...: Konuşma

Goşdik ...........: Katı üzüm azığı


Göbek, Göbelek .: Manta


Göğermiş .......: Yeşermiş, Bozulmuş


Göncük ..........: Küçük cep


Göre ...............: Düğünde verilen bahşiş.


Gössüz ...........: Köstebek.

Gövnemek ......: Fazlaca kızarmış olan hali


Göze ...............: Su kaynağı.


Gözel ...............: Güzel


Guşgana .........: Tencere


Güğüm ...........: Su ısıtma kabı

Güman...........: Umut, umutla bekleyiş

Götürge..........: Değirmen taşını kaldıran manila


H

Hab ..............: Süt imecesi, komşular arasında süt dağıtımı

Hahut............: Güvensiz, eski ve çürük

Hamma..........: Yenge

Harbısam ......: Halbuki, hal bu ise

Hedik.............: Pişirilmiş diş buğdayı

Henek............: Şaka, yarenlik


Herfene, ferfene ..: Birlikte eğlenme.


Herk .............: Sürülmüş tarla.

Hezan............: Kalas, yontulmamış

Hizan.............: Nekes

Hibılik.............: Kâbus

Hırik...............: İşe yaramaz


Hırtliğ ...........: Gırtlak.

Hıntsan...........: Hınzan: Bağevi: Bağlarda bahçıvanın ikameti için yapılan kulübe.

Hıdik..............: Şüphe, zan

Hindik............: Sümük: Khıllig

Hışırik............: Kuru şeyler

Hışik ..............: Kurutulmuş yeşil fasulye

Hırankeşan......: Kavga gürültü

Horata...........: Khoraka: Söz, laf

Hotik ...: Zehirli, Zıkkım, Çok ekşi


Hüsmek ........: Susmak

İ-I


İbik ................: İbrahim'in kısa adı


İfah ...............: Ufak.


İkibuçukluk ....: Reşat Altın.

İlinçağ ...........alıncak


İskarpin .........: Ayakkabı

İssot...............: Biber


İşgilli .............: Şüpheci.

İt otarmak .....: İşsiz gezmek.

Irgalamak ........: Sallamak, kıpırdatmak


K


Kaban ...........: Taş aralarına yapılan basamaklı yol

Kabun............: Su yolu

Kadamak .......: İliştirmek

Kah ..............: Elma, armut kurusu

Kakkaroz.........: Mısır


Kalik ............: Eskimiş


Karpın............: Bir cins toprak

Kavara...........: Yellenme


Kehan, kahan ..: Çapalamak, yabani otları ayırmak.


Kejgere .........: Yük taşımada kullanılan inşaat aracı.


Keleg ............: Olgunlaşmamış.


Kete .............: Yağlı ve sütlü hamurdan açılan yufkalar
arasına un serpilerek pişirilen çörek.

Kıdiş..............: Arkadaş, dost

Kındik ...........: Salkımlardaki küçük dalcıklar.

Kırçik.............: Eski, püskü

Kırzı...............: Yemeği yapılan bir nevi ot

Kısnik.............: Yanık tatlı


Kef ...............: Sıvıların kullanılmayan kısmı

Kellek ............: Şişirilmiş tulum salı


Kelik ...............: Çocuk ayakkabısı


Keşkere (Cezgere).: Dört kollu el arabası

Kenger ...: Öz suyundan sakız yapılan dikenli bitki


Kese ...............: Bez yada deri para çantası

Kesmük ..........: Elenmiş iri saman

Keveşe ............: Beceriksiz


Kevgir ..............: Süzgeç

Kıçcan, Kırçan ...: Ekmek kurutma askısı


Kıra ...................: Taşlı meyilli yer.


Kıran gelemek ...: Toplu ölüm


Kıska .................: Ufak kuru soğan


Kıtmır ................: Gece

Kortik ..............: Küçük çukur.

Kova getirmek. : Teşvik etmek

Kolik...............: Boynuzsuz

Kotoş.............: Şişko sevimli

Kozik..............: Kanbur


Kurik .............: At, eşek yavrusu.


Kurun ............: Kab, yalak.


Köçek ...........: Asma kilit


Kötek ............: Sopa


Köynek .........: Gömlek

Kundik ...........: Gizli çıkın

Kurik .............: At, eşek yavrusu

Külbe .............: Küçük kazma


Künk .............: Beton boru




L


Lağlanmak.....: Alay etmek

Lallik .............: Yayvan, düzce

Latik..............: Pestilin kalıncası

Leçek.............: Beyaz tülbent: laçag

Lertik.............: Ezik

Leyvaz ...........: Fasulye: Lovias: Fasulye

Lülük .............: Küçük delik


Loğ (Taşı) .....: Toprak sıkılaştırıcı silindirik taş

Lolik ...............: Küçük domates

Lopbik............: Şişko


Lüllük .............: Çaydanlıkta çay dökülen yer.



M


Mabeyin .......: Evin giriş kısmı, odalar arasındaki boşluk.


Mağ...............: Bölüm, oda.

Mağ...............: Bir evin veya binanın büyüklük ölçüsü

Magma...........: Ateş, köz.

Mağmağ.........: Küle gömülmüş ateş parçalan


Mahana .........: Bahane


Mahanaya bakmak.: Bahane aramak


Malamat olmak ....: Rezil olmak


Massa ............: Meyva toplamakta kullanılan uzun sopa.

Masurik..........: Yabani gülün tohum yuvası.

Masur.............: Yabangül meyvası


Mayana .........: Muayene.


Mehle ............: Mahle.

Memik............: Küçük Mehmet

Mendek..........: Sicim, ilmeği

Mertek...........: Damlara dizilen ağaçlar


Mıh ...............: Çivi.


Mıhlama ........: Taze fasulyeden yapılmış susuz yemek.


Mındik ............: Küçük


Mıhlama .........: Domates, biber, soğan ve yumurtadan yapılmış yemek.


Mitil ...............: Eskimiş kilim, minder ve yatak


Mırmirik...........: Faal, becerikli

Mindik............: Ufak

Mitil...............: Çarşaf kaplanmamış yorgan. Mitil: Aynı anlamda


Mol................: Ağacın ilk filizi (sürgü)


Mormorik.........: Böğürtlen kuş üzümü

Möhkem ...........: Sağlam dayanıklı


Murç .................: Hyavanların yiyebileceği ağaç sürgünü




N


Nacah ...........: Kısa saplı küçük balta.


Nalet .............: Lanet


Narik..............: Testereli bağ çakısı

Nekes.............: Hasis


Neyin necüğün .: Neyinin neyi oluyor?


Noğda ..............: nokta.



O


Ocağı batmak ..: Yuvası yıkılmak.


Oğunmak.........: Bunalarak ağlamak.


Oluh ...............: Yarım silindir şeklinde su yolu

Orcik..............: Cevizli sucuk

Oşik ...............: Köpek, köpek yavrusu




Ö

Öğey ..............: Üvey


Öğünmek.........: Övünmek


Ökünmek ........: Taklit etmek, özenmek

Ölbe ..............: Buğday ölçüsü (20 Kg.)


Önüne............: Beyhude, sözde kalan

Örek...............: Beşik veya salıncağın üstüne bağ


Örselemek .....: Hırpalamak


Össehet ..........: o an, o saat.



P


Paçuk.............: Çörek

Pağaç, pağarç ............: Mayasız ekmek.

Palan ............: Ata veya eşeğe vurulan yayvan semer

Pambuh ........: Pamuk

Palavar ..........: Ahşap lento

Pardik............: Fınn temizleme bezi

Part ..............: Karın

Paşagil ..........: Yaşantısı iyi olan.

Patdos, pados .: Ekini, samanından ayıran makine

Patik .............: El örgüsü çorap

Peğ ................: Yıkılmış bina arsası

Perdahlama ...: Sıvama, Parlatma

Peş ...............: Elbisenin etekleri

Pezük ...........: Filiz halinde meyve fidesi

Pcg.................: Arsa

Porik..............: Kakül, perçem

Pıhırik............: Baca, bacanın ucu. Pukhurik

Pırtik .............: Ufak parça


Pingal, pingel ..: Folluk, tavuğun yumurtlama yeri


Pirpirim .........: Semiz otu

Pisik ..............: Kedi

Pistik.............: Çürük

Pitot..............: Buruk

Pilit................: Kalın pestil

Pıtpıt.............: Aşure ununa konulan


Potin ...........: Erkek ayakkabısı


Pürçekli (Pirçekli).: Havuç


R

Reşber .........: Rençber, işçi


S


Saçayağı .......: Üzerine pişirme kabı kolnulan üç ayaklı demir.


Sahan ..........: Geniş ve kapaklı bakır kab.


Sakar .............: Eli ters, meymenetsiz


Salhum .........: Salkım

Sallik .............: Yassı


Seğirtmek .....: Koşmak


Seyip .............: Yularsız, başıboş

Serpine ..........: Sebze desteği: Sarpina

Sırmik.............: Ufak bulgur: Sırmug


Sini ...............: Geniş ve yayvan tepsi


Soharıç .........: Yağda kavrulmuş soğan

Soyha.............: Adı akla gelmeyen her şey


Soyğa ............: Uğursuz


Suratsuz .........: Yüzü asık


Südlaj .............: Sütlaç

Sümsük...........: Pisboğaz, her şeye imrenen

Süğük ....: Damın duvardan taşan sal dizilmiş kısmı

Süzek.............: Süzgeç

Suyuk ............: Damların kenar bölümü


Ş


Şappik, Şaplah .: Şamar, tokat

Şaştik ............: Şaşı

Şıkkırik............: Kapı arkası mandalı

Şıpır...............: Acele


Şıra (Şire)......: Kaynatılarak elde edilen şerbetli sıvı

Şırik...............: Gözyaşı

Şiplik .............: İnce çubuk

Şiv.................: Şıradan artan posa

Şıvan..............: Yas, ağıt: Şivan: aynı anlamda

Şorik .............: Salya

Şogik: Salya



T

Tabaka ..........: Tütün konulan madeni kutu


Tahde da gitmek .: Ölmek, tabutla gitmek


Tahım ...........: Takım Elbise


Tahik.............: Takke

Tahdik ...........: Peyke, raf: dakhdik: tahta

Talan..............: Yağma

Tantik.............: Etin ağırlaşması

Tasik..............: Küçük tas: Tasig: aynı anlamda


Tapiklemek ..: Ayakta veya oturarak uyuklamak.


Tar ...............: Ahırlardaki yüksek tavuk tüneği.

Tay................: At yavrusu


Tehne, Tehna ..: Tenha yer.


Tekmüg, tepük ..: Tekme

Telek..............: Ot demeti

Telesmek.........: Bunalmak


Tenha .............: Kuytu, ıssız yer


Terletdürmek ...: Birini zor işe koşmak

Teşt .................: Derin leğen


Tevek ...............: Üzüm yaprağı


Tezeyağ ...........: Tereyağ


Tike .................: Kuşbaşı doğranmış ve pişirilmiş et.


Tiv ..................: Tüy


Toklu, Tohlu ..: Erkek kuzu

Tol.................: Gevşek: Tul: Sırsaklamaz, boşboğaz

Tolik ..............: Sukabağı (saplı tas yerine kullanılır)


Topbuh ..........: Topuk


Toraman .........: Gelişken


Tosbağa ..........: Kaplumbağa


Totaba............: Hantal, zarif olmayan


Törpüsüz .......: Gögüsüz


Tump .............: Ekilebilir kısımlar arasındaki yükseklik

Tunp ..............: Tepe, tümsek.

Tucik .............: Siğil

Tıncik..............: Dağınık saç: Tıncug

Toy................: Acemi, tecrübesiz



Ü-V-Y-Z


Uyuntu ............: Beceriksiz, zayıf

Ürgülenme........: Pervasızlık

Üvez ...............: Sinek

Vala................: Dut altına serilen çarşaf

Vaşağa............: Biçare


Yağır ..............: Hayvan sırtındaki yara

Yığılik..............: Hafif

Yıkışmak .........: Güreş tutmak


Yüklük ............: yatak dolabı

Zırdik..............: Kümes hayvanı gübresi

Zınik ..............: Hıyar, salatalığın ufağı

Zırza ..............: Kapı halkası


Zibil ...............: Süpürülen çöp

Ardahan Şivesi/Kelimeler

A

Aba: kıldan örülmüş kalın kumaş ve bu kumaşdan yapılan elbise
Ağa: Büyük erkek kardeş, Ağabey
Abad: Gelir
Abad olmak: Gelirden memnun olmak
Ağıl: Hayvanların dışarıda kapatıldığı yer
Ağhee: Eyvah anlamında olan sözcü
Ağhır: Son, insanı son
Ağartı: Yağ, peynir, süt yoğurt gibi yiyeceklerin genel adı
Ağırsak Teşinin üst kesiminde çengelli olan yuvarlak parça
Ahan İşte, burada
Anık Yeterince mayalanmamış ekmek hamuru
Ahırı: Sonu
Ağhırın gele: Sonun gele, ölesin
Ağhur: Hayvenlerin konulduğu yer. Ahır
Ağhbun: Gübre
Akuçka Pencere
Alha: Hele gör
Alaf: Kışlık için hazırlanan hayvan yemi. Ot Saman
Andır: Uğursuz şeyler için söylenilir.
Asaca Yıkımak: Başını önden yıkamak
Andıra Kalsın: Uğursuz olan şeylerin sonu gelsin
Atol: Patatese benzer fındık büyüklüğünde kök
Avlu: Odaların önüne yapılan koridor
Ayar: Atın sırtına vurulan eğer
Ayvan: Eyvan Balkon, evlerin önüne yapılan örtme
Azgun: Şimarık


B

Baca: Evlerin üst kısmını konulan küçük pencere
Badval: Ambarın bir çeşidi
Baga,Pege: Ahırda hayvanlara ot ve samanın verildiği tahta bölme
Barç Etmek: Seslice şapırdatarak öpmek
Basma: Hayvan pisliğini bastırarar düzeltilmiş şekli
Beç: Biraz geri zekalı anlamında, safca
Bed: Çirken
Bednar: Bir çeşit çıban yarası
Bege: Ahırda ot ve samının konulduğu yer.
Beng: Ben, hal, insan vücudunda ki siyah lekeler
Belli: Bilinen
Berf: Kar
Besmi: Bir isim
Bıçğı, Bışğhı: Testere
Bıldır: Geçen sene
Bınıvız: Sinsi
Bışkol: Koyun pişliği
Bibi: Babanın kız kardeşi
Biçin: Tırpanla biçilmiş ot ya da ekin
Bidibidi Az, az ufak ufak
Bij,bijli: Sivri uç
Bişi: Hamur kızartması
Bişka: Kibrit
Boğozlu: Obur.çok yemek yiyen
Bölme: Büyük tepsi
Buğari, puğhari: Evlerin üstündeki duman çıkan baca
Buluz: Elbise
Büzdük: Kalça


C

Cadi: Yağcı, insanlara yağ yakan kimse
Cağ: Şiş ya da mil
Camuş: Manda
Cancur: Bir tür küçük erik
Cazigudiyan: Yağcı ya da şeytan
Cemse: Askeri araç
Cici bici Süslü, püslü
Çigelek: Yaban çileği
Cigerakraba: Enyakın akraba
Cillenmek Toprağın yeşillenmesi
Cinav: Kamçı ya da bir ot çeşidi
Cıcık: Güzel
Cığız: Oyun bozan Cığıza cur bahane
Cılcıbıl Çırıl- Çıplak
Cırcır: Fermuar
Cırnak Kuşların ayak parmak ucu
Cızlavet: Siyah içi astarlı lastik ayakkabı
Cırnağ: Tırnak
Coc: Bataklık,
Cucul: Civciv,
Culuk: Hindi
Cur: Çocuk oyunlarında oyun bazmak
Cücük: Tavuk Kaz hindi kuş gibi hayvanların yumurtadan çıkan yavruları

Ç

Çar: Bir tür bez çarşaf
Çaynik: Çaydanlık
Çeçil: Tel peyniri
Çemirlemek: Gömlek kolunu katlayarak çevirmek
Çengel: Kargaburnu Çatal
Çimmek: Yıkanmak, banyo yapmak
Çit: Kadın baş örtüsü
Çor: Sinirli bir zamanda söylenilen söz
Çorağh: Verimsiz


D


Dabak: Bir hayvan hastalığı
Dadağh: Ağabey, Kardeş
Dadda: Çocuk maması
Damçı: Damla
Davar: Koyun
De hayde: Çabukça gel
Degenek: Sopa, çubuk
Değirmi: Yuvarlak
Demiray: Bir tür yara, egzama
Derekep: Derhal, hemen
Desinler için: Gösteriş olsun diye
Diksinmek: Tiksinmek
Dıldıbıl: Çırılçıplak
Dillo: Ketenden örülmüş çuval
Dınaz: Alay
Dınaz etmek: Alay etmek
Dolamaç: Dönemeç
Dolap: Büyük su değirmeni
Dolça: Maşrapa
Doydoy: Güvercin
Dummak: Suya dalmak
Düge: Düve
Düğmeç: Ekmek ve yağla yapılan bir çeşit yamak, ekmek aşı


E

Eebele gel: İşte böyle bu yana gel
Efsene: Saf insan
Eğiş Teknede hamur kazıyan, kazıyacak
Ekmek aşı: Düğmeç
Eqgo: Nene, ana anlamında
Ele deme: Öyle söyleme
Endeze olmak: Oyalanmak
Erek: Orman içinde ki açıklık alan
Ergiş: Herif , ev adamı
Eringen: Tembel, üşenen
Eseslice: Esaslıca
Eşgere Açık , alenen
Evlek: Tarla sürümünde pulluğun açtığı iz
Eze Teyze


F

Fanti: İskambil
Ferik: Henüz yumurtlamamış tavuk, Piliç
Fırtık: Sümük
Fırtıklı: Sümüklü
Fışğı: Tezeğin ufalanmış şekli
Fitoz: Sevimli
Fizzah: Bağırmak
Fizahlanmak: Bağırmak, ağlamak
Furuç: Armat kurusu

G

Gagaç: Kurumuş otlara verilen ad
Gağ: Meyve kurusu
Gada: Dert, bela
Gadan alem: Dertlerini ben üstüme alayım
Gakka: Çocuk dilinde şeker
Galak: Tezek yığını
Galet: Bisküvi
Ganayahlı: Kadın ya da kız için söylenilen bir söz
Ganfet: Akide Şekeri
Garo: Eski anbar
Garonun yokuşu: Ambar yokuşu
Gaşka: At Arabası
Gav: Kil, toprak
Gavçe: Çengel
Gayğana: Sahanda yumurta
Gecen ğhere kalsın: İyi geceler
Gedek: Manda yavrusu
Gejjo: Aptal, bilinçsiz
Gem: Döven
Geven: Dikenli derelerde olan bitki
Gıdella: Küçük sepet
Gıdıl: Küçük
Gımı Atol denen bitkinin uzanmış sapı
Gımı gıçlı İnce bacaklı
Gıdik: Oğlak, Keçi yavrusu
Gıjgırmak: Yoğurdun ekşimesi
Gıjjik: Kıvırcık saç
Gınco: Zayıf, çelimsiz
Gırgal: Hayvanları bağlamak için ağaçtan yapılmış boyun bağı
Gırnap: Sağlam ip
Gobbuz: Yumruk
Gobbal: Büyük burun
Gocik: Kaban
Golopi: Tahtadan yapılmış sitil
Gizenguggi: Saklambaç oyunu
God: Bir ağırlık ölçüsü
Godda: Büyük zar, makara
Godik: Manda yavrusu
Gor: Mezar
Gorbagor: Toplu mezar
Gorluk: Cenaze için saklanan para
Gorhana: Mezarlık
Goruhçu: Kır bekçisi
Gozo: Biçimsiz, düzeni bozuk
Göze: Pınarın suyunun çıktığı yer
Gurra,Gurre: Kendini beğenmiş
Gudik: Enik, köpek yavrusu
Gurduşka: Kadınların giydiği bir çeşit gömlek
Guli: Hindi
Gurban: Bir isim
Guşhana: Tencere
Guzzik: Kambur
Güman: Umut
Güman etmek: Umut etmek



H

Hacillenmek: Yaptığına pişman olmak
Hal: Siyah ben
Hamarat: Becerikli
Harbi: Doğru
Hardahurda: Kırık ya da döküntü
Harğ: Ark, su kanalı
Harbutlamak: Sıcak su ile soğuk suyu karıştırmak
Haro: Ambar ya da samanlık içinde ki bölme
Haros: Ekilmemiş tarla
Hasıllama: Yoğurmak
Hedik: Haşlanmış buğday, diş hediği
Hengel: Mantı
Helek: Yorgun
Helek olmak: Yorgun düşmek
Herk: Sürülmüş tarla
Herslenmek: Sinirlenmek
Hetircek: Ocak taşları üzerine, yemek pişirmek için konulan demir çubuk
Hevenk: Kara batmamak için ayağa giyilen geniş ayakkabı
Heyat,hayat: Bahçe
Himm: Bina yapımı için kazılan temel
Hırkal: Mantı
Hışt: Çivili köpek tasması
Hızan: İş bilmeyen
Hodak: Öküzün boyunduruğuna binen ve öküzleri süren çocuk
Hop, ğhop: Sabanın demir olan ucu
Noravel: Hodak denen çocuğun söylediği maniler
Hozan: Biçilmiş tarlanın birdiyer adı

İ

İstikan: Çay bardağı
İstol: Sandalye
İskat: Ölünün arkasından günahına karşılık verilen para
İşkınlanmak: Filiz vermek
İşkirlenmek: Şüphelenmek
İşmar: İşaret etmek
İtelemek: İtmek

K

Kanfet: Akide şekeri
Kargun: Yazın karların erimesiyle oluşan sel
Kaşka: Ağaçtan yapılmış el arabası, küçük araba
Kayış: Kemer
Kayğana: Sahanda yumurta
Kebani: Ev işlerinde hamarat olan kadın
Kefterkuski: Hortlak
Kerme: Koyan pisliginden yapılan tezek
Kerti: Bayat
Kidik: Keçi yavrusu
Kınnap: İnce dayanıklı ip
Kırlent: Sekilere konulan yastık
Kirtil: Kısa ve oldukça sert ot
Kitmir: Küçük
Kodik: Manda yavrusu
Kolik: Boynuzu olmayanan hayvanlara denir
Kollik: Kuyruğu kesilmiş hayvan
Kolopi: Küçük sitil
Kopça: Düğme
Kopti: Kaba,saba
Kor: Kör
Kart: Yeşil çimenlik ama sert olan yer
Koraraba: Kağnı
Koroğlu: Köroğlu
Korberevi: Önünü görmeyen
Koşat: Binalarda yük taşıyan kalın ağaç
Kotan: Pulluk
Kozik: Ahırda danaların kapatıldığı yer
Köçmek: Evlenmek
Köynek: Gömlek
Kudik: Küçük köpek, Enik
Kulun: Kısrakların yavrusu
Kullik: Bere
Kunkul: Omuz
Kurig: Kısrakların yeni kulunu tay
Kurun, Kürün: Ağaçtan oyularak yapılan su kabı
Kuşkana: Küçük tencere
Kuzzik: Kambur
Küllah: Böğürtlen
Külek: Ağzı geniş, altı dar su kabı
Külül, Külür: Yabani bezelye
Küski: Kaldıraç Söz sözün küsküsüdür
Kütan: Kotan,Pulluk
Küze: Su kabı

L

Lallo: Konuşamayan, lal
Lapatka: Kürek
Laçin: Doğan
Laz: Karadenizliye denilir
Lazut: Mısır
Leçek: Beyaz renkli başörtüsü
Lelê: Ana, bakıcı
Lenger: Geniş ve derin leğen
Lezgi: Halk müziğinde bir makam adı. İsim, bir aşık adı
Lıbbız: Parasız, Züğürt
Lığlanmak: Mızmızlanmak gibi
Lili: Lakap,
Lobya: Fasulye
Loda: Büyük ot yığını
Lokko: Büyük kaba
Lök: Büyük
Lüle Musluk, Suyun aktığı boru

M


Mahal: Yer, mesken
Mafiş: Küçük kare şeklinde kesilmiş yufkanın yağda kızartılması
Makat: Tahtadan yapılmış sedir
Mar: Yılan
Maşrapa: Kulplu bir çeşit su kabı
Mattavar: Bir çeşit hastalık
Maya: Kadın adı
Mazi: İki teker arasında ki mil
Mehriban: Kadın adı, merhametli
Mercana: kışlık yakacağın ormandan temini.
Meşe: Orman
Merek: Ot ya da saman konulan ev: Merek yandı sıçana da kalmadı
Mintan: Gömlek
Miras kalsın: Mal sahibinin ölmesini dilemek
Modgam: İmece
Morbet: Çırak, yardım eden çocuk
Mozik: Bir yaşına girmiş dana
Möğkgem: Sağlam
Muzveil: Muhbir
Muzveillenmek: İhbar etmek
Mürgülemek: Otururken hafifden uyumak, şekerleme

N


Nahır: Sığır sürüsü
Neft: Gazyağı
Nevale: Erzak
Napuzzar: Kapının önünde ya da arkasında kalan tarla
Nat: Tırpan sapı
Nataş: Çıra parçasına verilen ad
Nöker: Hızmetkar

O

Ola, Ula: Ulan, arkadaş
Oçkur: Uçkur
Ola Çabuğh Gaç: Hemen kaç

Ö

Ögeç: Bir yaşını geçmiş erkek kuçu



P

Pağaç: Yuvarlak ve kalın bir tür ekmek, somun
Pağhıl: Kıskanç
Pağhıllanmak: Kıskanmak
Pampara: Bir tür yabani bitki
Panta: Yabani armut, ahlat
Papağ: Başa giyilen tiftik başlık
Papul: Çocuk ayakkabısı, patik
Peg: Yıkıntı, virane olmuş ev kalıntısı için denir
Pege: Ahırda hayvanların ot ya da saman yedikler bölme
Pepe: Kekeme
Peleş: Boynuzları yanlara doğru açılmış hayvanlara verilenad
Peçkir: El havlusu
Pisik: Kedi
Peş: Arka
Peşine gitmek: Arkasından gitmek
Peşlemek: Kovalamak
Peşgun: Ayakları kısa yer sofrası
Pırti: Elbise
Pızık: Yabani arı
Pızıklanmak: Sineklenmek
Pin: Tavuk yuvası, kümes
Pingal: Folluk, tavuk yuvası
Pitik: Köpek yavrusu
Polum: Oyun
Polim yapma: Oyun yapma
Portlak: Göz yapısı büyük olan
Poşa: Çingene,
Potur: Büzgü
Poy Poy: Hele bakın anlamında Poy Poy Gülen
Pöçük: Kuyruk, en geride kalan
Puç: Hiç, yitirmek Emegim puç oldu
Punğar: Pınar
Pumpul: Yastık başlarına dikilen püskül, süslü
Pulul: Ot demeti
Put: Bir ağırlık ölçüsü
Puti: Yiyeceği olmayan ailenin fertlerini komşuları alıp besleme işi
Püşürik aşı: Bir tür çorba
Pöçük: Son. Kuyruk
Pörçük: Tırpanı sapına bağlanan yeri
Pörçüklü: Yağcı,
Punğar: Çeşme

S

Sağdıç: Düğünde damadı gezdiren kişi
Sahi: Gerçek
Sahi mi: Gerçek mi
Sak: Çorabın tabandan yukarı olan kısmı
Sako: Sakar, dökülen
Sambağı. Samileri bağlıyan ip
Sami: Boyunduruğa takılan ağaç ya da demir çubuk
Sanaksal: Ahırların orta yerinde çukur hayvan bokunun toplandığı kanal
Sap: Başakların tutunduğu dal
Sarol: Can eriği
Sazna: Arazi ölçümünde kullanılan bir ölçü aleti
Secele: Soy kütüğü
Segirtmek: Çabuk gitmek
Sıggavus: Ahır temizlemede kullanılan süpürge
Seki, Sevki: Sedir
Sıloık: ıslık
Sinor: Tarla hududu, sınır
Sitekan İstikan Bardak
Sitil: Süt kabı
Sivirlenme: yokuş aşağı kayma olayı
Stol: Sandaliye
Sosiya: Parlak renkli kara kuş



Ş

Şaplak: Tokat
Şillopa: Karla karışık yağmur
Şirat: Peynir Suyu
Şoğurt: Salya
şourtlu: Salyalı
Şor Tuzlu
Şoş: Asfalt yol
Şöbe: Oltu taşından yapılan boncuk
Şuşlanmak: Fazla yatmak
Şuşurtluk: Değirmen oluğunun su dökülen yeri
Şüzzük: Peynirin suyu

T

Tağaryirlenme: Kendinden geçme
Tanış: Tanıdık
Talaş: Telaş
Tapan: Sürülmüş tarlayı düzeltmeye yarıyan tahta kalas
Tapul: Ot demeti
Tar: Tavukların üstüne dizildiği ince sırık
Tavşal: Kadınların baş örtüsünün kalını
Tecgere: Hayvan pisliğini taşımaya yarıyan tahat alet
Têlli: Güzel, narin
Telis: Çuval
Teper: Doldurur, Ha bire teper
Terek: Raf
Termaş: Bozuk
Termaşa kalsın: Bozulsun kalsın
Terpen: Kımılda
Terpet: Kımıldat,
Teşi: Yün eğirmeye yarayan alet
Teşt: Saç legen
Tevür: Çeşit
Têy: bir nida, Têy nezaman geldi
Trink: Peşin para anlamında
Tik: Yüksek, dik
Tığ. Harman yerinde ki saman yığını
Tığa: Saygısız olan delikanlıya denir
Tırık: İshal
Tırhıç: Ahırın içini bölmek için yapılmış tahta duvar, bölme
Toklu: Yaşına girmiş erkek kuzu
Tulla: Köpek eniği
Tullanmak: Yuvarlamak
Tuluk: Tulum
Tuman: Don
Tülek: Korkudan çabukça kaçan, ödlek
Torpağh : Toprak
Torpağh başına: Ölesin, mezara gidesin
Torlak: İş bilmeyen, acemi
Tosbağa: Kaplumbağa
Toklu: Bir yaşında kuzu
Toy: Düğün
Tump: Tarlaların kenarı
Tütün: Duman
Tütüye Bir kadın ismi

U

Uca: Yüce, “Uca dağların başında
Uçuğh: Yıkık
Uğuz: Oğuz
Ula: Ola, olan
Ula Ula: Hele hele
Umaç: Hamurdan yapılan bir yemek
Uşağh: Çocuk

Ü

Ürek: Yürek
Üstü: Elbisesi
Üzerlik: Sedefotu
Üzdür: Yüzdür

V

Varlı: Zengin
Vedre Kova, su kabı
Veran: Viran, harabe
Veran kalsın: Harabe olsun
Voj: Yular
Vurgun: tutkun
Vışşş! Şaşırma ifadesi

Y

Yad: Yabancı
Yal: Köpek yiyeceği
Yalağh: Köpeğe yal verilen kap, yal kabı
Yalaka: Yağcılık eden
Yanaşma: Yandan takılan
Yanbegi: Yatay olan eğiri
Yanpuri: Eğri düz olmayan
Yansılama: Taklit etmek
Yarpağh: yaprak
Yaşik: Ağaçtan yapılan kasa
Yaşmağh: Başörtüsü
Yavan: Katıksız
Yaylığh: Başörtüsü
Yêddi: Yedi
Yege: Eye
Yegin: Çalışkan, üşenmeyen
Yeke: Büyük, kocaman
Yêri: Yürü
Yerinmek: Heveslenme
Yesir: Esir
Yesir olmak: Kurban olmak
Yeşilpiç: ¼ lük Rakı
Yığ: Topla
Yığın: Ot yığını, kalabalık
Yumri: Yuvarlak
Yuha: Sığ derin olmayan
Yuha: ince
Yuğhu: Uyku Yuğhun Gelêr
Yüngül: Hafif
Yola vurma: Gönderme
Yon: Bir ağacı yontmak.
Yoz: Kısır mal



Z

Zabun: Çelimsiz
Zağar: Küçük köpek
Sağ: Kara karga
Zağ: Keskin sivri
Zağar: Küçük köpek
Zanduğh: Sandık
Zanka: Kızak
Zahar: Gerçekten öyle
Zeher: Ağu, Zehir anlamında
Zehrimar: Sinirli bir anda Ne var anlamında kullanılır
Zer: Altın
Zerzebil: Perişan
Zerge: Değersiz, değeri düşük olan denir
Zeşt: İnce sac
Zeşt: Ağıt
Zıbın: Bebek gömleği
Zevsek: Geveze
Zırlama: Ağlama, çok söylenme
Zırza: Asmalı kapı kilidi
Zırzop: Uyumsuz, kaba saba
Zibidi: Giyimiyle topluma uymayan kişi
Zibil: İnce toz
Zirt: Gösteriş meraklısı
Ziyankar: Zarar veren
Ziyil: Siğil
Zoğ: Tarla, çayır biçiminde tırpanın biçerek yığdığı ot
Zokko: Mantar
Zukkum: Haram
Zukkum: Zehir, zakkum anlamında
Zanduk: sandık